Abstract:
هدف از انجام این پژوهش بررسی تطبیقی مفهوم شرط از دیدگاه علامه حلی و شیخ انصاری بوده است. نهاد شرط از جمله مباحث مهم فقهی است که فهم دقیق آن در تحلیل احکام مترتب بر آن بس یار حایز اهمیت است .
شرط امری محتمل الوقوع در آینده که طرفین حدوث اثر حقوقی را متوق ف بر حدوث آن امر محتمل الوقوع
مینمایند. شرط در علم اصول به معنای هر امری که وجود آن برای تحقق امر دیگری لازم است و در اصطلا ح
حقوق و فقه به معنی مطلق تعهد است اعم از اینکه در ضمن عقد باشد ی ا مستقل از عقد.نتایج نشان داد که مرحوم علامه بر خلاف شیخ انصاری ، شرط را اشتراک لفظی م یدانند؛ به همان دو معنایی که مرحوم شیخ فرمودند، با این تفاوت که معنای اول را که الزام و التزام است، مطلق الزام و التزام - آن گونه که شیخ م یفرماید
- نمیدانند؛ بلکه الزام و التزامی میدانند که در ضمن معامله آمده باشد. ایشان هم ارجاع معنای دوم را به
معنای اول - چنا نکه صاحب عروه قائل بود - و هم ارجاع تمامی معانی را به معنای واحد - مانند مرحوم ایروانی و خویی - نوعی تکلف م یداند.
Machine summary:
نتايج نشان داد که مرحوم علامه بر خلاف شيخ انصاري ، شرط را اشتراک لفظي ميدانند؛ به همان دو معنايي که مرحوم شيخ فرمودند، با اين تفاوت که معناي اول را که الزام و التزام است ، مطلق الزام و التزام - آن گونه که شيخ ميفرمايد - نميدانند؛ بلکه الزام و التزامي ميدانند که در ضمن معامله آمده باشد.
به اين اعتبار شرط به بنايي، ضمني و مصرح تقسيم ميشود و مشهور در فقه شيعه ، آن است که شرط بايد در متن عقد، به صراحت ذکر شود تا لازم الوفا باشد و ديگر آثار شرط را به دنبال داشته باشد؛ اين شرط را شرط ضمن عقد نيز مينامند.
يکي از بحث هاي پردامنه و اساسي در بحث شروط ، تعيين ضوابط و شرايط صحت آن است ؛ و اين که مشخص گردد از نظر شرع مقدس ، شرط به عنوان يک تعهد تبعي، چه ويژگيهايي بايد داشته باشد تا مورد تأييد و اعتبار قرار گيرد؟ طبعا چنين بحثي از جايگاه مهمي برخوردار است .
به بيان ديگر، ضابطه اي که مرحوم شيخ بيان ميفرمايد اين است که بعضي از احکام ، تغييرپذيرند؛ چون به هنگام ثبوت حکم براي موضوعات آن ها، تجرد از ديگر عناوين - مانند مستحبات ، مباحات و مکروهات - فرض شده است .
به بيان ديگر، ضابطه اي که مرحوم شيخ بيان ميفرمايد اين است که بعضي از احکام ، تغييرپذيرند؛ چون به هنگام ثبوت حکم براي موضوعات آن ها، تجرد از ديگر عناوين - مانند مستحبات ، مباحات و مکروهات - فرض شده است .