Abstract:
نورالله شوشتری درمجالس المؤمنین به بیان تاریخ تشیع پرداخته است؛ اما روش تاریخ نگاری وی در این کتاب، مورد مداقه جدی قرار نگرفته است. او در این کتاب ضمن بیان بینش و مبانی تاریخ نگاری خویش در قالب توصیف هدف و موضوع تاریخ نگاری و ضرورت توجه به مخاطب شناسی، از ضرورت بازبینی در روایات کتاب مجالس المؤمنین سخن میگوید. روش تاریخ نگاری شوشتری در این کتاب روش ترکیبی است که در مواردی با روش تحلیلی نیز، همراه شده است زیرا: او روایاتی را که با دیدگاه او همسانی داشت از طریق مقایسه و استدلال انتخاب میکند. شوشتری برای تدوین تاریخ از روشهای گوناگون تدوین تاریخی استفاده کرده، به گونهای که میتوان شیوه تدوین و تنظیم کتاب مجالس المؤمنین را دانشنامهای نامید. از آن جایی که مسأله این پژوهش بررسی بینش و روش تاریخ نگاری شوشتری در کتاب مجالس المؤمنین است، هدف پژوهش نشان دادن ابتکار شوشتری در نگارش تاریخ شیعه است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی با کاربرد مطالعات کتابخانهای است. نتیجه پژوهش نشان میدهد با وجود نقدهائی که به تاریخ نگاری شوشتری وارد است، میتوان او را از بنیان گذاران پژوهش هدف مند در تاریخ تشیع محسوب نمود زیرا او درصدد دفاع از تشیع، در قالب تشریح اقدامات و فعالیتهای شیعیان بود.
Noorullah Shoushtari has described the history of Shiism in Majalis al-Mu'minin. In this book, he describes his insights and basics of historiography in the form of describing the "purpose" and "subject" of historiography and the need to pay attention to audience studies and speaks of the necessity of reviewing the narrations of the book Majalis al-Mu'minin. Shushtari's method of historiography in this book is "the combined method", which in some cases is accompanied by "the analytical method" because he defines the subject and purpose of historiography and selects narrations that are similar to his views on the history of Shiism in pre-Safavid Iran through comparison and argument to reveal the truth she wants to the readers. Shushtari has used various methods of historical compilation to compile history, such as compiling history on the issues of cities, genealogy, governments, and especially compiling history by class In such a way that the method of compiling and arranging the book of Majalis al-Mu'minin can be called an Encyclopedic style. This research aims to study and analyze the insight and Historiographical method of Noorullah Shoushtari in the Majalis al-Momenin. This research aims to show Shushtari’s initiative in writing Shiite history and culture. The research method is descriptive-analytical using library studies. The result of the research shows that despite the criticisms of the historiography of Noorullah Shoushtari, he can be considered one of the founders of purposeful research in Shiite history because he sought to defend Shiism in the form of describing the actions and activities of Shiites.
Machine summary:
شوشتری در مقدمه کتاب خویش نیز، اشاره میکند که در دوران پیش از صفویه شیعیان تقیه میکردند، بنابراین، عالمان شیعه نه تنها نظیر علمای دیگر مذاهب قادر به تألیف آثاری در معرفی مذهب خود نبودهاند، بلکه به سبب حاکمیت مخالفان تشیع همواره در حال اختفا و فرار بودند و یا این که خود را سنی معرفی مینمودند و اگر آثاری هم از روی اضطرار در دانش حدیث نگاشتهاند برای اجتناب از آشکار شدن احوال شیعیان بر بیگانگان، این امر را به اختصار انجام دادهاند.
(آئینه وند،1377، ج 2: 175) با توجه به این که مجالس المؤمنین شامل احوال رجال شیعه در زمینههای گوناگون است و بنابراین، تألیفی با محوریت اشخاص به شمار میرود، شوشتری با استفاده از نظام تدوین تاریخ نگاری موضوعی و محورهای گوناگون آن، اثری دانشنامهای و دائره المعارف گونه در حوزه تاریخ تشیع، تألیف نموده است.
(آئینه وند،1377، ج 2: 185) شیوه شوشتری در مجالس المؤمنین بیشتر بر مبنای دسته اول از تواریخ شهرها است، یعنی بیان خطط شهرها و امور سیاسی اما جغرافیای تاریخی تشیع، پراکندگی جغرافیایی شیعیان و همچنین در مواردی زندگی رجال شیعه در شهرهای مختلف نیز، مورد توجه او بوده است.
(شوشتری،1354، ج 1: 147) شوشتری با ثبت احوال و تراجم طوایف و اشخاص شیعه مذهب در قالب تاریخ نگاری نسب شناسانه اولاً در پی بیان بينش شیعی این طوایف و افراد و سپس معرفی نقش و جایگاه شیعیان در تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دورانهای مختلف بوده است.