Abstract:
بازارهای سنتی، در پی سرعت تغییر و تحولات فعالیتهای اقتصادی معاصر ناشی از مدرنیزاسیون، با دگرگونیهای بسیاری همراه بودهاند. این مساله، تغییر سازمانفضایی بازارها را در پی داشته است. بازار سنتی تبریز نمونهای از این موارد میباشد. فرضیه پژوهش این است که فعالیتهای اقتصادی معاصر بر سازمانفضایی بازار سنتی این شهر تاثیر شگرفی داشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی با راهبرد منطق پسکاوی و بهرهگیری از منابع کتابخانهای و مشاهدات عینی در پی درک این مسله و نحوهی کنترل برخی از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فیزیکی آن است. مطالعات نشان میدهد که بازار تبریز از اواخر قاجار، با تحول در نوع و شیوهی فعالیتهای اقتصادی جدید و رشد فیزیکی بهتبع افزایش جمعیت و مهاجرت، شاهد ورود و حضور انبوه کالاهای تولیدی و وارداتی و نیز شهرسازی مدرن بوده بهگونهای که سازمانیابی فضایی بازار، توان پاسخ به این حجم از بازار کالا و خدمات را نداشت. این حجم از تولید و عرضه، تناسب فضاهای بازار را دچار شکاف کرده و موجب تضعیف مبادلات آن در سطح منطقه و شهر شد. ساختار قدیمی بازار نیز با توجه به نیازهای نوین دچار تغییراتی گاه جدی گردید که به متروکه شدن پارهای از فضاها و عناصر شاخص و اضافه شدن فضاهای ناهمگون انجامید. این مساله در مواردی به از بین رفتن سلسلهمراتب و الگوهای فعالیتی و کالبدی در بازار و ایجاد الگویی در پیرامون آن شد که همپیوندی لازم را برقرار نمیساخت. ازاین رو، ضمن شناخت بازار و ارتباط فضایی با اطراف، مدیریت تکنولوژی و نوآوری با بهرهگیری از روشها و ابزار کارآمد، مدیریت منابع انسانی و نهایتاً مدیریت پروژه در قالب طرحهایی چون ساماندهی اقتصادی و اجتماعی و کالبدی بازار و یا طرحهای متداول شهرسازی چون احیا بافت تاریخی با توجه به واقعیات منطقهای میتوانند راهکارهای مناسبی در حفظ و ارتقای سازمانفضایی بازار باشند.
Due to modernization, traditional bazaars in Iran have undergone many changes following the pace of changes and developments in contemporary economic activities. This issue has led to a change in the spatial organization of bazaars, which in most cases, has been in line with the spatial organization heterogeneity and inconsistency. This research hypothesizes that contemporary economic activities have had a tremendous impact on the spatial organization of Tabriz Grand Bazaar. This research aims to investigate the relationship between contemporary economic activities and the spatial organization of this bazaar.
This research is based on the bibliographic study of documents and direct observations. It is conducted by the retroductive research strategy and qualitative approaches to discover the impact of contemporary economic activities on the spatial organization in Tabriz Grand Bazaar and to control some of its economic, social, and physical consequences.