Abstract:
ارتباط حملونقل و کاربری زمین، از مفاهیم اساسی و زیربنایی در مطالعات حملونقل است. درنتیجهی این ارتباط تنگاتنگ، عدم توجه کافی به اثرات متقابل سیستم حملونقل و کاربری زمین، باعث عدم کارایی سیاستهای کنترل ترافیک میگردد. در چند دهه گذشته، مطالعات فراوانی درزمینه بررسی ارتباط سیستم حملونقل و کاربری زمین صورت پذیرفته، اما همچنان تأثیر متغیرهای حملونقلی بر کاربری زمین، به صورت کمی و مجزا مشخص نیست. اکثر مدلهای پیشین، اثرات سیستم حملونقل را به صورت کلی و در قالب پارامتر زمان یا هزینه سفر در نظر گرفتند. هدف این پژوهش، بررسی کمی اثر سیستم حملونقل و سیاستهای محدودیت ترافیکی بر الگوی کاربری زمین شهری است. در این راستا، بهمنظور آشنایی با چالشهای اجرایی مسئله موردنظر و استفاده از دادههای واقعی، نواحی 560 گانه ترافیکی شهر تهران، بهعنوان محدوده موردپژوهش انتخاب گردیده است. مدلهای ارائه گردیده در این مقاله لوجیت دوگانه بوده و مجموعه گزینهها، شامل کاربری مسکونی و غیرمسکونی است. متغیر وابسته، مرتبط با مساحت (سطح اشغال) انواع کاربری زمین و متغیرهای مستقل، مرتبط با ویژگیهای سیستم حملونقل موجود در هر ناحیه و سایر عوامل تأثیرگذار بر الگوی توسعه کاربری زمین هستند. همچنین با توجه به اهمیت متغیرهای مستقل حملونقلی، اثر حاشیهای هر یک از این متغیرها در سه حالت محاسبه گردیده است. نتایج مدلسازی، نشان دهندهی تأثیر متغیرهای حملونقلی مرتبط با سیستم اتوبوسرانی و تاکسیرانی در جهت کاهش مطلوبیت سکونت به دلیل بیشتر بودن اثر مزاحمت نسبت به دسترسی و تأثیر مثبت متغیر مرتبط با سطح معابر، در جهت افزایش مطلوبیت سکونت در یک ناحیه است.
The relationship between transportation and land use is one of the basic concepts in transportation studies. As a result of this close relationship, insufficient attention is paid to the interactions between the transportation system and land use, leading to inefficiency of traffic control policies. In the last few decades, numerous studies have been conducted to investigate the relationship between transportation system and land use, but the impacts of transportation variables on land use is still not identified separately and quantitatively. Most previous models consider the impacts of transportation system in form of travel time or cost. This paper aims to investigate the quantitative impact of transportation system and traffic restriction policies on the urban land use. In this regard, to meet the operational challenges and using real data, 560 traffic analysis zones of Tehran, has been chosen as the case study. Binary Logit model has been developed and the residential and non-residential land use considered as the alternatives. Dependent variable is the area (occupancy area) of different land use, and independent variables are related to transportation system characteristics in each zone and other factors that are affecting land use development pattern. Also, given the importance of independent transportation variables, the marginal effect has calculated using different methods. Results show the increase in the individual’s tendency to reside in zones with higher road area and decrease in the likelihood of residing in zones with higher number of taxi and transit lines regarding the importance of nuisance effect than accessibility.
Machine summary:
37 در پژوهشي ، تأثيرات سيستم حمل ونقل بر الگوي کاربري زمين شهر تهران در قالب ٧ مدل رگرسيون شبيه سازي شده است (عشق آبادي ، ١٣٩١: ٨٩).
40 شکل شماره ٢- مدل مفهومي پژوهش جاري روش پژوهش به منظور مدل سازي و بررسي کمي تأثير متغيرهاي حمل ونقلي بر الگوي توسعه کاربري زمين ، اطلاعات مساحت انواع کاربري زمين به همراه اطلاعات مرتبط با ويژگي هاي سيستم حمل ونقلي (مطابق جدول ١) و ساير عوامل تأثيرگذار بر کاربري از گزارش هاي مطالعات جامع حمل ونقل شهر تهران استخراج شده است (مرکز مطالعات و برنامه ريزي شهر تهران ، ١٣٨٥: ٢٦).
از اين ميان ، با توجه به اطلاعات در دسترس ، ٤٧٣ ناحيه به منظور بررسي تأثيرات کمي سيستم حمل ونقل بر الگوي کاربري زمين ، انتخاب شده است .
اين امر، علاوه بر تائيد نحوه تأثير متغيرهاي حمل ونقلي (به صورت لگاريتم سهم معابر، تعداد خطوط تاکسي راني در نواحي دروني طرح ترافيک و حاصل تقسيم تعداد خطوط اتوبوس راني بر فاصله ناحيه از مرکز شهر در نواحي بيروني طرح ترافيک ) بر الگوي توسعه کاربري زمين (فارغ از نوع مقادير استفاده شده براي گزينه ها)، بيان گر پيچيدگي نحوه تأثير اين متغيرها نيز است .
محدوده مورد پژوهش در اين مقاله ، نواحي ٥٦٠گانه ترافيکي شهر تهران بوده که در آن ، متغير وابسته ، مرتبط با مساحت (سطح اشغال ) انواع کاربري زمين و متغيرهاي مستقل ، مرتبط با ويژگي هاي سيستم حمل ونقلي و ساير عوامل تأثيرگذار بر الگوي کاربري زمين است .