Abstract:
روانشناسی شخصیت، بهعنوان یکی از شاخههای جدید نقد روانشناختی، تاثیر زیادی در فهم متن و کشف نمادها و رموز آن دارد. شخصیتهای سهگانهای که در قصیده «شهداونا»، سروده فاروق جویده ایفای نقش میکنند، عبارتند از: شهدا، مردم ستمدیده و سران عرب. شهدا با شخصیتی آرمانگرا و متعالی، در جهت رسیدن به اهداف والا، آگاهانه، خود را فدا کرده و تا حدودی اساسیترین نیازهای خود؛ یعنی نیازهای فیزیولوزیکی، ایمنی، محبت و تعلقپذیری و احترام را طی نمودهاند و خود را به آخرین سطوح نیازها؛ یعنی خودشکوفایی رساندهاند و از انگیزش B یا فراانگیزش برخوردار شدهاند. برخلاف دو شخصیت دیگر، که در پلههای پایینتر؛ متوقف شدهاند و بهعنوان افرادی ناخودشکوفا، افرادی منفعل و ناکارآمد، با انگیزش D یا کمبود و محرومیت (D-) در جامعه ظاهر گشتهاند. نگارندگان این پژوهش، برآنند تا با نقد روانکاوانه و با منطبق نمودن شخصیتهای سروده، با نظریۀ روانشناختی آبراهام مزلو بر مبنای هرم سلسلهمراتب نیازها، به بررسی شاخصهای شخصیتهای تاثیرگذار در این سروده بپردازند.
As one of the new branches of psychological review, personality psychology has a great impact on understanding textس and discovering their symbols and codes. The three characters playing a role in Farooq Joydeh's ode "Our Martyrs" are: the martyrs, the oppressed people and the Arab leaders. With their idealistic and transcendent personality, the martyrs consciously sacrificed themselves in order to achieve their lofty goals. Their most basic needs, i.e. physiological needs, safety, love, belonging, and respect, have to some extent been met and they have now reached the last level of needs: need for self-fulfillment, B-needs or meta-motivation, unlike the other two characters who have stopped in the lower levels and have appeared in society as unfulfilled, passive and dysfunctional individuals, motivated by D-needs, deficiency and deprivation (D-). Through psychoanalytic critique and by comparing the characters in the ode based on Abraham Maslow's psychological theory and hierarchy of needs, the authors of this article intend to study the characteristics of the figures influential in the ode.
Machine summary:
نقد روانشناسانه، نوعي نقد ادبي است که بر پايه و اصول روانشناختي تکيه ميکند و يکي از مکتبهاي تفسيري قرن بيستم بهشمار ميرود که نقد و تحليل رواني شخصيتهاي آثار ادبي نيز از بخشهاي قابل توجه و جالب آن است، «با وجود اين، يک جريان فکري و فلسفي جديد موجب شد که ادبيات، از ديدگاه روانشناسي، بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد و آن، تأثير نظريهها و انديشههاي کساني مانند فرويد، يونگ و آدلر بود» (فضيلت، 1390، ص 179).
6. مقالة «انديشمندان سبک زندگي؛ آبراهام مزلو(1908م)» (فدايي، 1396)، به مباني نظري و انديشههاي کلي مزلو اشاره کرده، دلايل اهميت اين ديدگاه را بيان نموده و به تعريف انسان خودشکوفا و ويژگيهاي آن بسنده کرده است.
در اين پژوهش، سعي شده شخصيت شهيد، در سرودۀ «شهدا» اثر جويده با روش تحليلي ـ تطبيقي از نوع تحليل محتوا مورد نقد و بررسي قرار گيرد و به نقد روانشناسي، در قالب نظريۀ شخصيت مزلو و شکلگيري تيپ شخصيتي خودشکوفا پرداخته شود و با بهرهگيري از محتواي پيامها و مفاهيم سرودۀ فاروق و تطبيق آن با ويژگيهاي شخصيت شهدا، براساس نظرية مزلو توجه شود.
بنابراين، مزلو به سلسله نيازهايي اشاره ميکند که ارضاي اين نيازها، در رسيدن فرد به بالاترين درجه رشد شخصيت کمککننده است: «اين سلسلهمراتب نيازها را به صورت هرم نشان ميدهد» (همان، ص 393).
با توجه به برداشت مزلو از موارد ذکرشده، بر آن هستيم تا در مقابل چکيدهاي از مفهوم هر ويژگي، در راستاي منطبق ساختن با شخصيت شهيد، در سرودۀ فاروق جويده، با تحليل روانشناختي، بيان گردد: شاخصهاي افراد خودشکوفا عبارتند از:(رجوع شود به تصویر صفحه) (فيست و ديگران، 1388، ص 604-610) از اين ويژگيها چنين برميآيد که با توجه به جنبههاي ارزشمند شهدا، اکثر اين فرايندها در تيپ شخصيتي شهدا، قوت مييابد.