Abstract:
اضافه یکی از خواص اسم است, وفایده وغرض از آن تعریف یا تخصیص است, در صورتیکه مضاف الیه معرفه باشد, مضاف نیز معرفه گردد, مانند: زور اسفندیار بیش از زور رستم بود . اضافۀ اسمی بخودش جایز نیست, زیرا بنا بر آنچه گفته شد افاده منحصر است وتعریف شیئ لنفسه وتخصیص شیئ لذاته باطل است وفایده ای در ذکر مضاف الیه نیست, اما ممکن است که دو کلمۀ متحد اللفظ ومختلف المعنی مضاف ومضاف الیه قرارگیرند, یا از مضاف معنی صفتی واز مضاف الیه شخص یا شیئ معین مراد باشد. نویسندگان دستور در تقسیم اضافه اختلاف بسیار دارند ومعانی مختلفه که اضافت راست, بر وجه آتی است: ملکیت,
اختصاص, اتصاف, اضافت فاعل بمفعول, اضافت مفعول بفاعل اضافت مصدر یا اسم بمفعول , اضافت منسوب بمنسوب الیه, اضافت ظرف بمظروف, اضافت جزئ بکل .
Machine summary:
(44 ) آقای محمد حسن ادیب هروی در دستور حسن نویسد (46 - 47): " اقسام اضافه بحسب معنی – اضافه باعتبار حال مضاف ومضاف الیه بچهار قسم (بیانی, تشبیهی, استعاری, مطلق ) منقسم شود" واضافهء مطلق را شامل معانی: تخصیص, ملکیت, لیاقت وترجیح دانسته است.
تقسیم اضافه از لحاظ حقیقت ومجاز: اضافهء حقیقی نجم الغنی نویسد( 66 ): " اگر ملابست در میان مضاف ومضاف الیه حقیقه باشد چنانچه " خانهء زید" و" آسب عمرو" انرا اضافت حقیقی نامند, وآنچه صاحب منتخب النحو گفته است که نسبت مضاف بسوی مضاف الیه حقیقی بود یعنی وجه نسبت در خارج متحقق باشد مطلب واحد است ".
اضافهء مجازی مؤلف نهج الادب آرد(6654): " اگر ملابست در میان مضاف ومضاف الیه محض فرضی واعتباری باشد باین وضع که قائل تشبیه دو شیء, در ذهن خود فرض کرده, لوازم مشبه به را مضاف بسوی مشبه کند, اضافت مجازی گویند, ومؤید این است آنچه امامی هروی در رسالهء خود نوشته که اگر ملابست در میان مضاف ومضاف الیه واثبات مضاف مر مضاف الیه را حقیقه باشد, چنانچه "خانهء زید" و" اسب عمرو" آنرا اضافت حقیقی نامند, واگر محض اعتباری باشد اضافت مجازی واستعاره نامند, چنانچه "سرهوش " و" قدم فکر" برای هوش وفکر محض باعتبار متکلم است, باین معنی که هوش وفکر را شخصی صاحب سر وقدم ملاحظه نموده, واین قسم در تخیلات شعرا بسیارمی باشد.
میتوان این قسم اضافه را بدو نوع تقسیم کرد: 1– اضافهء تشبیهی- در دستور کاشف آمده(51): اضافت تشبیهیه, که عبارت است از اضافت مشبه به به مشبه بدون واسطه, مثال" قد سرو, تیغ زبان, غنچهء لب".