Abstract:
نقد هر جریانی وقتی از سوی فعّالان همان جریان باشد، سازنده است چون هدف منتقد سازندگی است و نه تخریب. در نوشتار حاضر با روش توصیفی-تشریحی نقدهای یکی از اثرگذارترین چهرههای تصوّف، شاه نعمت الله ولی در رسائل منسوب به او بررسی شده است. هدف از نوشتار حاضر این است که بدانیم شاه ولی در چه حوزههایی نقدهای خود را بیان کرده است. همچنین هدف، روش و زبان او در این نقدها بررسی و تحلیل شود. بررسی این نقدها نگرش و آرای او را در مذهب، عرفان و فلسفه نشان میدهند. شاه ولی مریدان فراوانی داشته و به یقین برخی از آنها انحرافات و بی رسم و راهیهاییهای داشتهاند، ولی نتایج تحقیق نشان میدهد که وی به نقد آنها نپرداخته، به نقد آرای نظری در خصوص سیر و سلوک عرفانی بسنده کرده است. شاه ولی اعتقادی به مقام مشاهده نداشته است و معرفت عرفا جز معرفت قطب را ناقص میداند. همچنین بین سیر و سلوک عرفانی و زندگی عادی و معمولی بین مردم منافاتی ندیده است. در حوزۀ فلسفه وکلام با اینکه از شارحان مکتب اکبری است اما گاهی نظرات ابن عربی و نیز نظرات حکما، معتزله و متکلّمان و برخی از نظرات امامیه را بدون اشاره به نام نقد شونده، نقد کرده است. او با زهّاد و شطح مخالف بوده اما نگاه مثبتی به ملامتیه داشته است. شاه ولی از نظر زبانی کمتر از تمثیل و حکایات بهره برده و با زبانی ساده و روشن نقدهای خود را بیان کرده است.
Criticism of any current when it is by the activists of the same current is constructive because the goal of the critic is constructive and not destructive. In the present article, the critique of one of the most influential figures of Sufism, Shah Nematullah Vali , has been studied by descriptive-descriptive method. The purpose of the present article is to know in which areas of Sufism Shah Vali has expressed his criticisms. Also, his purpose, method and language should be examined and analyzed in these critiques. Especially since these critiques show his attitude and views in mysticism and philosophy. The field of research is his prose treatises . The findings show that he had the most criticism in the field of conduct (mystical authorities). He has usually expressed his criticisms theoretically and has used less allegory and anecdotes, and has never mentioned the critic and indirectly expressed his critical views.
Machine summary:
نقدهاي شاه نعمت الله ولي در حوزه هاي تصوف ، فلسفه و کلام 2 اعظم سيامک 3 تقي اژه اي تاريخ دريافت : ١٤٠١/٠٤/٠٤ تاريخ پذيرش : ١٤٠١/٠٦/٢١ چکيده در نوشــتار حاضــر بــا روش توصــيفي -تــشريحي نقــدهاي يکــي از اثرگــذارترين چهره هاي تصوف ، شاه نعمت الله ولي ، در رسائل منـسوب بـه او بـا هـدف شناسـايي حوزه هايي که نقد کرده است و نيز روش و زبان او در اين نقدها بررسي و تحليـل مي شود.
شاه ولي مريدان فراواني داشته و به يقين برخي از آنها انحرافات و بي رسـم و راهي هايي هاي داشته اند، ولـي نتـايج تحقيـق نـشان مـي دهـد کـه وي بـه نقـد آنهـا نپرداخته و به نقد آراي نظـري در خـصوص سـير و سـلوک عرفـاني بـسنده کـرده است .
قرن هشتم ، تصوف ، فلسفه ،کلام ، شاه نعمت الله ولي ١- مقدمه نقد هر جرياني به خصوص وقتي از سوي فعالان همان جريان باشد، ضـامن حيـات و تـداوم آن است ، زيرا منتقدان با نقـدهاي خـويش بـه طـور غيـر مـستقيم پيـروان خـود را راهنمـايي مي کنند.
علاوه بر کيفيت مشاهده شاه ولي روش هاي رسيدن به اين مقام را نيز نقد کرده است .
شاه ولي در تعريف بسياري از اصطلاحات به خواجه عبدالله انصاري نظر داشته اما گاهي تعاريف او را نقد کرده است .
Research on the condition and criticism of the works and thoughts of Shah Nematullah Vali.