Abstract:
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفههای تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری آن شامل کل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1398 بود که با توجه به ماهیت موضوع نمونهگیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. محتوای طرح از نظر پاسخگو (متن، تصویر و پرسش) بر مبنای دو شاخص باور و رفتار بررسی شد. برای این منظور چکلیستی بر اساس مؤلفههای مستخرج از مطالعه کوشی و همکاران (1397) طراحی، و بر اساس آن تحلیل محتوا صورت گرفت و فراوانیها به دست آمدند. روایی محتوایی آن با استفاده از CVR، 89/0، و پایایی آن در بین کدگذارها به روش اسکات 75/0 به دست آمد که هر دو مورد تائید هستند. دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای توصیفی در فرایند تحلیلی «آنتروپی شانون» موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که شاخص باور با (505/0=WJ) و شاخص رفتار با (495/0=WJ) به ترتیب دارای ضرایب اهمیت میباشند؛ از میان مؤلفهها نیز، در بعد باور، گفتگو (098/0=WJ) و پرورش روحیه دگرخواهی (080/0=WJ) و در شاخص رفتار، مؤلفههای پرورش روحیه آزادی (103/0=WJ) و تعلق به هویت و حفظ آن (078/0=WJ) به ترتیب دارای ضرایب اهمیت بیشتر و کمتر در سیمای کتاب مطالعات اجتماعی میباشد. همچنین شاخص رفتار در هر سه کتاب مطالعات اجتماعی، فراوانی بیشتری نسبت به شاخص باور دارد، و هر دو شاخص در کتاب مطالعات اجتماعی به ترتیب در پایههای پنجم، چهارم و ششم فراوانی بیشتری دارد.
اجری البحث الحالی بهدف تقویم محتوی کتاب الدراسات الاجتماعیه للمدرسه الاعدادیه الثانیه
بالاعتماد علی مقومات التربیه الاخلاقیه ذات المنهج الاجتماعی. طریقه البحث توصیفیه و من نوع تحلیل
المحتوی. شمل مجتمعها الاحصايی المحتوی الکامل لکتب الدراسات الاجتماعیه للمدرسه الاعدادیه الثانیه فی
العام الدراسی 1399 - 1398 )ه.ش(، والتی نظرا لطبیعه الموضوع، لم یتم اخذ العینات وتم فحص جمیع السکان
الاحصايیین. تم فحص محتوی الخطه من وجهه نظر المستجیب )نص وصوره وسوال( بناء علی موشرین
للاعتقاد والسلوک. لهذا الغرض، تم تصمیم قايمه مرجعیه بناء علی المکونات المستخرجه من دراسه کوشی و
زملايه ) 1397 (، وبناء علی ذلک تم اجراء تحلیل المحتوی والحصول علی الکثرات. تم الحصول علی صلاحیه
روايی محتواها باستخدام CVR ، 0.89 ، وتم الحصول علی موثوقیتها بین المبرمجین باستخدام طریقه Scott ،
0.75 ، وکلاهما مقبولان. تم تحلیل البیانات الناتجه باستخدام الموشرات التوصیفیه فی العملیه التحلیلیه "شانون
انتروبی". اظهرت النتايج ان معامل الاعتقاد ) 0.505 WJ = ( وموشر السلوک ) 0.495 WJ = ( لهما الضرایب
من الاهمیه علی التوالی. من بین المکونات، فی بعد الایمان، الحوار ) 0.098 WJ = ( وتنشيه روح الایثار
( 0.080 WJ = ( وفی موشر السلوک، مکونات تنمیه روح الحریه ) 0.103 WJ = ( والتعلق الی الهویه
والاحتفاظ بها ) 0.078 WJ = ( لها ضرایب من الاهمیه اکثر واقل فی شکل کتب دراسات اجتماعیه، علی
التوالی. کما ان موشر السلوک اکثر تکرارا من موشر المعتقد فی کتب الدراسات الاجتماعیه الثلاثه، وکلا
الموشرین اکثر تکرارا فی کتب الدراسات الاجتماعیه للصف الخامس والرابع والسادس علی التوالی.
The current research was conducted with the aim of evaluating the content of the social studies book of the second elementary school based on the components of moral education with a social approach. The research method is descriptive and content analysis type. Its statistical population included the entire content of social studies textbooks of the second elementary school in the academic year 2019-2020, which due to the nature of the subject, sampling was not done and all the statistical population was examined. The content of the plan was examined from the respondent's point of view (text, image and question) based on two indicators of belief and behavior. For this purpose, a checklist was designed based on the components extracted from Koshi et al.'s study (2018), and based on that content analysis was done and frequencies were obtained. Its content validity was obtained using CVR, 0.89, and its reliability among coders was obtained using Scott's method, 0.75, both of which are confirmed.The resulting data were analyzed using descriptive indices in the "Shannon Entropy" analytical process. The results showed that the belief index (WJ=0.505) and the behavior index (WJ=0.495) have significant coefficients, respectively; Among the components, in the dimension of belief, dialogue (WJ=0.098) and cultivating the spirit of altruism (WJ=0.080) and in the behavior index, the components of cultivating the spirit of freedom (WJ=0.103) and belonging to the identity and Its retention (WJ=0.078) has higher and lower importance coefficients in the form of social studies books, respectively. Also, the behavior index is more frequent than the belief index in all three social studies books, and both indicators are more frequent in the social studies books in the fifth, fourth and sixth grades, respectively.
Machine summary:
ه o شoهhيaدy مد@نrيa آyذbرeبايhجaاsن _،z تeبfرaيزH، ايران مقدمه ضرورت توجه به ارزش ها و اخلاق همواره به عنوان يک مسئوليت بزرگ بـر دوش نظـام هـاي آموزشي و تربيتي به ويژه در جوامع ديني احساس شده است ، بـه همـين دليـل انديشـمندان ، تربيـت اخلاقي ١ را جز تعليم و تربيت ضروري ميدانند (موحدي ارسا و همکاران ، ١٣٩٨)؛ و با توجـه بـه اثرگذاري تربيت اخلاقي بر تمام ابعاد شخصيتي انسـان ، تحـت الشـعاع قـرار دادن سرنوشـت فـرد و اجتماع و به دليل نقش محوري آن در عرصه حيات اجتماعي انسان ، اخلاق در کنار دين ، والاتـرين جايگاه را در زندگي بشر به خود اختصاص داده است .
از طرف ديگر تحقيقاتي که به بررسي تربيـت اخلاقـي بـا رويکـرد اجتمـاعي رداختـه باشـد موجـود نيست ؛ بنابراين سؤال پژوهش عبارت است از اينکـه در کتـاب هـاي مطالعـات اجتمـاعي دوره دوم ابتدايي به چه ميزان به مؤلفه هاي تربيت اخلاقي با رويکرد اجتماعي رداخته شده است ؟ نشريات علمي دانشگاه جامع امام حسين (عليه السلام ) ٨٩ ٢.
٩٤ سال سيام | شماره نجاه و ششم | اييز ١٤٠١ حسني و وجداني (١٣٩٦) در تحليل محتواي کيفي کتاب هاي مطالعات اجتماعي دوره ابتـدايي نشان دادند که رويکرد برنامه درسي مطالعـات اجتمـاعي، بـين برنامـه اي و تلفيقـي اسـت ؛ اهـداف اخلاقي در کنار ديگر اهداف آموزشي قرارگرفته و محتواي کتاب هاي درسي هم بـه تبـع اهـداف ، داراي مضامين اخلاقي شده است ؛ و مدل هدف گذاري هرمي اسـت ؛ و همچنـين بـراي آمـوزش و يـادگيري مباحـث ، از روش هـايي ماننـد بحـث گروهـي ، بحـث دربـاره مضـامين اخلاقـي فرضـي، الگو ردازي، روش توضيحي و ايفاي نقش استفاده شده است .