Abstract:
از میانه سلطنت ایلخانان، بهتدریج شکوفایی نگارگری ایرانی رونق گرفت و علیرغم تحولات سیاسی و تغییر سلسلههای حاکم بر ایران نهتنها از رونق و کیفیت آن کاسته نشد بلکه تا میانه عصر صفوی بر بالندگی آن افزوده شد. دراینارتباط مؤلفههای متعددی تأثیرگذار بودند که از مهمترین آنها نقش حامیان سلطنتی بود؛ ازاینرو مسئله این پژوهش نوع و میزان آشنایی رجال سلطنتی با هنرهای مرتبط با کتابآرایی بهویژه نگارگری است و اینکه این آشنایی ایشان با هنر تا چه اندازه بر تحولات نگارگری ایران تأثیرگذار بوده است، با این هدف که بتوان از ارتباط حامیان سلطنتی با تحولات هنری دوران خودشان شناخت بیشتری به دست آورد. بازه مطالعاتی این پژوهش حدفاصل سلطنت ایلخانان تا پایان صفویان است و حوزه جغرافیایی آن نیز قلمرو جهان فرهنگ ایرانی فارغ از مرزهای جغرافیایی آن است؛ امری که با روش تاریخی به آن پرداخته میشود. گزارشها و شواهد تاریخی باقیمانده از این دوران نشان میدهد آثار مهم این دوران صرفاً با حمایت مادی حامیان سلطنتی شکل نگرفتهاند بلکه در پس آنها حامیانی قرار داشتند که برخی از آنها خود هنرمندانی چیرهدست بودند و برخی نیز با شناخت و تخصصی که در هنر پیدا کرده بودند بر تحولات زیباییشناختی نگارگری دربارشان نظارت میکردند. درنتیجه میتوان گفت از مهمترین متغیرهای مهم و تأثیرگذار در بالندگی نگارگری ایرانی به نقش معنادار حامیان درباری و شناخت آنها از انواع هنرهای مرتبط با کتابآرایی ازجمله نگارگری برمیگردد.
From the middle of the reign of the Ilkhans to the middle of the Safavid era, Iranian miniature painting gradually flourished. In spite of many political changes that happened in this interval, including the change of governments, the quality and value of this art not only did not decrease, but it also gained more validity. In this case, several factors were impressive. Among them, the most important one was the role of royal Art patrons; Therefore, the problem of this research is the type and degree of royal art patron’s familiarity with the arts related to the book design, especially miniature painting, and also the impact rate of this familiriaty on the evolution of Persian painting. With the aim of making clear how familiar the royal patrons were with their contemporary arts. The study period of this research is from the reign of the Ilkhans to the end of the Safavid dynasty, and its geographical scope is the world of Persianate culture regardless of its geographical boundaries. The reports and historical evidences remained from these periods show that the important Manuscripts of these periods were not only formed with the financial support of royal patrons, but behind them were also the patrons, some of whom were master artists and some were artists and experts in all kinds of arts. As a result, together with their artists, they could advance the artistic evolution of their time. Therefore, it can be said that one of the most important and influential variables in Persian miniature painting’s evolution is the significant role of court patrons, their knowledge about various arts related to the book design and also their skill in some branches of art such as painting.
Machine summary:
اين امر به ويژه در ارتباط با برخي هنرهاي مرتبط با کتـاب آرايـي ازجملـه نگارگري نمود بيشتري نيز پيدا ميکند، چراکه ساخت نسخه هاي خطي فاخر، نيازمنـد کنـار هم قرار گرفتن مجموعه هنرمنداني اعم از خوشـنويس ، مـذهب ، نقـاش ، مصـور و مجلـد و پيشه هاي فرعيتري مانند حل کار و زرافشان و جدول کش و غيره بود که تـأمين مـالي هـر يک از اين هنرمندان و تهيه و تدارک مواد و لوازم کار ايشان از عهده هرکسـي برنمـيآمـد؛ کما اينکه ممنوعيت هاي شرعي بر سر راه مصورسازي هم باعث ميشد تا مصوران خاستگاه و پايگاه فرهنگي و اجتماعي محدودتري نسبت بـه ديگـر هنرمنـدان ازجملـه خوشنويسـان داشته باشند؛ بنابراين اغراق نيست تا اگر نقش حاميان درباري را عاملي اساسي در تحـول و تکوين هنرهاي مرتبط با کتاب آرايي، به ويژه نگـارگري ببينـيم .
بديهي است پشت هر هنر درباري فاخري حامي قدرتمندي نيز وجود دارد ولي بحث اصلي اينجاست که آيا همه شاهان يا شاهزادگاني که حاميان اصلي اين هنرها بودند، صرفاً از روي جاه طلبي و ابراز وجود از هنر حمايت ميکردند يا اين که خود در هنر داراي شناخت و صاحب نظر بوده اند و اگر بوده اند، بـه چه اندازه ؟ آيا صرفاً به پرداخت هزينه هاي گزاف تهيه مـواد نسـخ خطـي و مجريـان آن هـا بسنده ميکردند يا اين که در فراينـد شـکل گيـري آثـار ـ از بعـد زيبـاييشـناختي ـ دخالـت ميکردند؟ ازاين رو در پي پاسخ به اين پرسش ها، اين تحقيق با اسـتفاده از روش تـاريخي و داده هاي اسنادي جايگاه حاميان سلطنتي در ارتباط با هنرهاي مرتبط با کتاب آرايي و به طـور خاص نگارگري را مدنظر قرار ميدهد.