Abstract:
بر طبق گفته کتزیاس، کوهستان«دو ستیغی» یا «کوهحسین» امروزی در دشت مرودشت که صخرههای نقشرستم بخشی از دامنههای آن را در بر میگیرد، آثار متنوعی از دوره پیش از تاریخ فارس(پناهگاههای شاخص نوسنگی) و دوره تاریخی(نقشبرجسته اَنشانی«ایلامی»، آرامگاههای شاهان هخامنشی و نقشبرجستههای دوره ساسانی) را در خود جای داده است. افزون بر این دژی مستحکم با سفالهای دوره ساسانی و نخستین سدههای اسلامی بر فراز کوهستان نقشرستم، این کوهستان را به یکی از متمایزترین کوههای زاگرس جنوبی بدل نموده است. سنگنوشتههای پهلوی متعدد، آثار شاخص دیگری هستند که بوسیله کاتبان محلی و مردم عادی در دامنه و فراز کوهستان نگاشته شده است. اغلب این سنگنوشتهها به خط پهلوی کتابی(متصل) و در چند سطر کوتاه و گُزیده بروی صخرهها و سنگهای هموار کوهستان به نگارش در آمده اند و مفاهیمی چون کتیبههای سنگگور، اندرزهای پاردوکس-گونه، تکنگارههای دعاگونه و شرح ساخت و سازهایی بر فراز کوهستان را در بر می-گیرند. بر این اساس، این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که حجاری سنگ-نوشتهها در این مکان به چه دلیل بوده است؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه مطرح می-گردد که کاتبان محلی سعی داشتهاند که اندیشهها و آرمانهای خود را در آن برهه بروی صخرهها و سنگها به کتابت در آورند. هدف از پژوهش حاضر نیز معرفی و شناسایی دو سنگنوشته نویافته، مربوط اواخر دوره ساسانیست که بر فراز دره غربی کوهستانِ نقش-رستم به نگارش در آمدهاند. با اینکه هر دو سنگنوشته در اثر گذر زمان به شدت آسیب دیدهاند، خوانش ما نشان میدهد که سنگنوشتهِ نخست حاوی اندرزی کوتاه از زبان طبیعت و دیگری به گاهشماری و نجوم اشاره دارد.
According to says of Ktesias ,"Do Setighi "mountain or "Hossein" mountain today in the Marvdasht plain where the rocks of Naqs e -Rostam cover a part of its foots, contains various remains from the prehistoric period of Fars(indicative neolithic shelters) and the historical period, the tombs of Achaemenid kings and Sassanid reliefs. In addition, a strong fortress with pottery from the Sassanid period above Naqs e- Rostam mountain, has turned this mountain into one of the most distinctive mountains of South Zagros. Numerous Pahlavi inscriptions are another significant remains written by local scribe and people on foot and top of mountain. Most of these stone inscriptions are written in the side script of a book and in a few short and sharp lines on the rocks and smooth stones of the mountains.Based on this, this research seeks to answer the question, what was the reason for the sculpting of stone inscriptions in this place? In response to this question, the hypothesis is raised that local writers tried to write down their thoughts and ideals on rocks and stones at that time. The purpose of the present research is to identify and introduce two new find inscriptions, related to late Sassanid period, which were written above the wastern valley of Naqs e- Rostam mountain. Although both inscriptions have been severely damaged by passing the time, our reading shows that the first inscription contains a short advice from the language of nature and the other one refers to astronomy and chronology.
Machine summary:
با اين وجود دليل نام گذاري اين کوهستان به کوه نفشت ، شايد تنها به دليل کتيبه هاي ديواره کعبه زرتشت و صخره هاي نقش رستم نبوده ، بلکه مربوط به سنگ نوشته هايي پهلوي ميباشد که در اواخر دوره ساساني و نخستين سده هاي اسلامي بر دامنه و فراز اين کوهستان به نگارش در آمده اند.
ضرورت و اهميت تحقيق هدف از انجام اين پژوهش خوانش و معرفي کتيبه هاي نويافته اي است که بر فراز کوهستان نقش رستم در اواخر دوره ساساني بوسيله کاتبان محلي نگاشته شده است .
در اين پژوهش ، کوشش شده با استفاده از روش تحليلي– توصيفي و با رويکردي تاريخي و زبان شناسي به بررسي موضوع سنگ نوشته هاي کوهستان نقش رستم پرداخته شود.
در حال حاضر نيز بيش از بيست کتيبه نويافته پهلوي در اطراف شهر استخر و کوهستان نقش رستم از سوي نگارندگان اين مقاله ، کشف و براي نخستين بار مورد خوانش قرار گرفته اند که در آينده نزديک و بتدريج در مجلات و همايش هاي علمي در دسترس همگان قرار خواهد گرفت .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) حرف نويسي،آوانويسي و ترجمه سنگ نوشته Nmw٤ که تنها در دو سطر به شکل افقي نگاشته شده و نخستين بار بوسيله ما مورد خوانش قرار گرفته ، بدين شرح ميباشد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) علم اخترشناسي و نجوم در ايران باستان داراي سابقه طولاني و از اهميت ويژه اي برخوردار بوده است .
The Pahlavi text of Bundahish, translated by Mehrdad Bah⅛r, Tehran: Tos publication.
Old Persian, translated by Saeed Arian, Tehran: Cultural Heritage Research Institute.