Abstract:
احمد دحبور شاعر مقاومت فلسطین و از شاعران رمزگرای معاصر عرب است. با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی فلسطین و به پیروی از نسل جدید شاعران رمزگرای عرب، وی به رمزگرایی و بهکارگیری اسطوره در شعر پرداخت. استفاده از اسطوره در اولین دیوان او، الضواری و عیون الاطفال، به صورت ابتدایی و خام و در دیوانهای هکذا و هنا و هناک انسجام بیشتری دارد و مرکب است. اسطورههای بهکار گرفته در شعر دحبور از جنس اسطورههای یونانی و دینی هستند. او به دخل و تصرف در اسطورهها میپردازد و هر یک از این اسطورهها را با شکلی نوین و مورد نیاز عصر خود بهکار میگیرد. اسطورههای یونانی چون مدوزا، میداس و ادیپ در شعر او نماد غربت و آوارگی و اسطورههای دینی چون مسیح(ع)، اسطوره قهرمان و ابراهیم(ع) اسطوره فداکاری و ایثار یحیی(ع) اسطوره آفرینش هستند. در این جستار، با نگاهی به روند اسطوره در شعر عرب و چیستی اسطوره و نیز رابطه اسطوره و ادبیات، به اسطورههای برجسته در شعر احمد دحبور پرداخته میشود.
Machine summary:
او از جملـه شـاعران رمزگـرا در دورۀ معاصر است که اشعارش سراسر نماد و رمزهای مختلف است و گاه برای ساختن رمـزی جديد از اسطوره های مختلف سود میبرد: «آنچه بايد بدان اعتراف کرد، اين اسـت کـه ادبيـات عربـی اسـطوره هـا را نمیشناخت ؛ چراکه تفکر اسلامی بر پايۀ حقيقـت و واقعيـت بنـا شـده اسـت و ادبيات عربی در نوری روشن و خورشيدی درخشـان ، صـحرايی وسـيع و افقـی گسترده باليد، در حالی که اسطوره ها در فضايی ميان نور و ظلمـت ، سـايه هـا و نورها به وجود میآيند.
احمد دحبور ميراث دار اين شاعران است ، اما جزء نسل دومی بـه شـمار مـیآيـد کـه اسطوره را در شعر خويش به کار بستند.
در واقع ، همان گونـه کـه از بررسـی ديوان های دحبور ملاحظه میکنيم ، به کارگيری اسطوره و خرافه در روزگار جوانی دحبـور بيشتر نزديک به کنايه و تشبيه است و بعد از اينکه تجربۀ شعری شاعر بيشتر مـیشـود، میبينيم که به کارگيری اسطوره در شعرش از سادگی و بسـاطت بـه سـوی پيچيـدگی و ساختاری مرکب و منسجم میرود که اين امر از مقايسۀ ديوان الضواری و عيون الأطفال و هکذا ملموس است (ر.
چنانچه بيان شد، احمد دحبور ميراث دار شعر شاعران نسل اول به کارگيری اسطوره در ادبيات عربی چون السياب است .
در اين شعر، شاعر نگاهی جديد به اسطورۀ مدوزا دارد و بـا نگـاهی رقـت انگيـز او را شرور نمیداند، بلکه مستحق شفقت میپندارد؛ چراکه نفرين شده ای ابدی اسـت کـه آرزو دارد مردم را دوست داشته باشد و با يک نگاه ، آنـان را تبـديل بـه سـنگ نکنـد!