Abstract:
مخروطافکنهها به واسطه ویژگیهای ژئومورفولوژیکی جزء محدوده با خطر سیلاب محسوب میشوند و فعالیتهای انسانی در این محدودهها عاملی بر تشدید ناپایداری جریانها است. در این پژوهش با روش کاربردی - تجربی به بررسی و جانمایی فعالیتهای انسانی در فضای جغرافیایی پردیسان در محدوده سیلاب پرداختیم. جهت رسیدن به این هدف از مدل هیدرولیکی HEC-RAS-6 بعنوان ابزار کار و از تصاویر میدانی و ماهوارهای، گزارشها، نقشههای کاربری اراضی و توپوگرافی بعنوان مواد در این پژوهش استفاده شده است. با جانمایی پدیدهها و اجرای مدل با دوره بازگشت 100 ساله مشخص گردید؛ حوضههای 15p و 14p و 9p، 7p، 2p بیشترین حجم جریان را وارد منطقه میکنندکه نیاز به توجه بیشتری در مباحث توسعه شهری دارد. سیلاب در محدوده خطوط ریلی و ارتباطی، بخش شرقی کانال اصلی و همچنین زمینهای کشاورزی دارای نرخ آسیبپذیری بالایی است. همچنین تعبیه خاکریزها بعنوان محدود اقداماتی است که اثر مثبتی در کنترل سیلاب در منطقه داشته است. در بحث تعبیه سازههایی مثل پلها، شرایط با جریان سیلاب100 ساله مطابقت دارد و در برخی سازهها مثل کانال اصلی به سبب عدم مطابقت حجم سیلاب با ابعاد کانال، قابلیت عبور کل جریان را نداشته و از حاشیه شرقی خود طغیان میکند. علاوه بر این مسیر انتخابی کانال نیز بدرستی انتخاب نشده است. همچنین اکثر بندهای احداثی در بالادست پردیسان بخاطر شرایط زمینشناسی و حجم سیلاب، انباشته از مواد آواری و در واقع فاقد عملکرد مناسب است. در مجموع علیرغم تازه تأسیس بودن شهرک پردیسان، طراحی شهری و متعاقب آن مطالعه و اصلاح مسیر با ویژگیهای جغرافیایی منطقه همخوانی نداشته و چشمانداز ناپایداری بر فضای جغرافیایی محدوده حاکم گردیده است. جهت توسعه آتی شهر پیشنهاد میشود اصلاح و نظارت مسیر سیلاب در بالادست جهت حفظ پایداری محیطی صورت گیرد.
Due to their geomorphological characteristics, alluvial fans are part of the high flood risk area. Placement of human phenomena in flood zones is a factor that intensifies the instability of currents. For this purpose, in this research, we applied the location of human phenomena in the geographical space of Pardisan in the flood zone with an applied-experimental method. To achieve this goal, the HEC-RAS-6 hydraulic model has been used as a working tool. Due to the size of the area, the area was divided into 15 sub-basins. First, the sub-layers of rivers and floodplain network were extracted, then human phenomena in the studied space were extracted and located on the RAS background map. Then the measured data and values were considered and implemented in the model. By locating the phenomena and considering the conditions of the alluvial fan flood, it was determined that the 100-year-old flood in the area of railway and communication lines, stairs in the west of Pardisan, west side of Payamnoor University, upstream of Pardisan town and also agricultural lands, has a high vulnerability rate. In general, despite the newly established Pardisan town, urban design and subsequent study and modification of the route did not match the geographical features of the region and the prospect of instability has prevailed in the geographical space of the area. It is suggested that for the future development of the city, the flood route be improved and monitored upstream to maintain environmental sustainability.
Machine summary:
اين توانايي بر پيش بيني سيلاب در کاهش پتانسيل خسارت سيلاب به صورت حفاظت از کاربريهاي اراضي اطراف رودخانه ، بالا بردن سطح آگاهي مردمان ساکن در دشت سيلابي و جلوگيري از ساخت و سازها در محدوده ي ممنوعه دشت سيلابي بسيار مفيد بوده است (دي بالداسار٤، ٢٠١٢: ٢٠) و جهت برآورد خطر سيل در مخروط افکنه هاي آبرفتي استفاده از يک روش هيدروليکي، زمين شناسي و ژئومورفولوژي، طراحي خطرات سيلاب آبرفتي را بهبود ميبخشد (هاشمينيا و همکاران ، ٢٠١٨: ٢٥).
0 p15 زمان )hr( شکل (٢) نمودار هيدروگراف زيرحوضه هاي محدوده مطالعاتي Fig (2): Hydrograph diagram of the sub-basins of the study area ٣-٢- مدل سازي با نرم افزار HEC-RAS قبل از انجام هر محاسبه اي توسط مدل بر روي يک سطح جريان يک بعدي و دو بعدي بايستي ابتدا مدل هندسي سطح زمين ايجاد گردد.
شکل (٣): مقاطع عرضي و ابعاد شبکه محاسباتي زير حوضه ها Fig (3): Transverse sections and dimensions of the computing network the sub-basins در سطوح دوبعدي مناطقي وجود دارد که جريان سيلاب در هنگام برخورد با عوارض انساني مثل جاده ها، کانال ها، خاکريزها که سبب ميشود مدل به درستي جريان پيدا نکند، به همين منظور، براي برطرف کردن اين مشکل نياز به سلول هاي بيشتر با ابعاد کوچک تر است تا بتواند جريان را مطابق توپوگرافي سطح به درستي عبور 1- Structured Computational Mesh 2- Unstructured Computational Mesh دهيم .