Abstract:
پایش مداوم زندگی روزمره شهروندان از جمله گزاره های بنیادی نظریه زیست سیاست است. در مقیاسی وسیعتر، کنترل امنیتی مداوم و رویه نظارتی سخت بر کشورهای پیرامون نیز از سوی کشورهایی به اجرا درمی آید که نوعی تقابل و تنازع تاریخی- تمدنی با همسایگان خود دارند. روسیه بهعنوان یکی از محورهای تاریخی و سیاسی آسیای مرکزی، سیاست های خارجی متفاوتی را در قبال آنچه خارج نزدیک نامیده میشود در پیش گرفته است. با این حال به نظر میرسد، عنصر بنیادی که در سیاست خارجی روسیه در قابل محیط پیرامونی خود بیش از همه به چشم میخورد، رویکرد امنیتی همهجانبه و تحمیل خود به مثابهی هژمون منطقه ای است. در این راستا، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از گزاره های نظریه زیست سیاست به بررسی سیاست خارجی روسیه در قفقاز جنوبی پرداخته است. لذا سوالی مقاله حاضر این است که براساس نظریه زیست سیاست، سیاست خارجی و کدهای ژئوپلیتیک فدراسیون روسیه در منطقه قفقاز جنوبی چگونه است؟ در پاسخ فرضیه مقاله از این قرار است، سیاست خارجی روسیه با وجود لایههای چندگانه و انعطاف مداوم، اما فاقد بار هژمونیک است. این فقدان به دلیل تاریخ، فرهنگ و ایدئولوژیهای واگرایانه ای است که در این منطقه وجود دارد و روسیه همواره کوشیده است تا با حفظ دکترین نظامی برتر خود، آنها را سرکوب کند. دکترین نظامی روسیه، اما توانسته است هژمونی سختافزاری این کشور بر قفقاز جنوبی را حفظ کند و سه کشور ارمنستان، آذربایجان و گرجستان نیز به دلیل کاستی های ساختاری به ناگزیر سیاست همسویی و همراستایی با روسیه را در پیش میگیرند. مقاله حاضر از نظر ماهیت، بنیادی- کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی ـ تحلیلی است.
Machine summary:
Near Abroad نيز وابستگي شديد روسيه به فروش منابع انرژي خود از جمله چالش هايي اسـت کـه سياسـت خارجي اين کشور را در منطقه ي قفقاز آسيب پذير کرده است (٢٠١٩:٤٤١ ,Al-Sudairi).
لذا سـوالي که در اين مقاله مطرح مي شـود، عبـارت اسـت از اينکـه براسـاس نظريـه زيـست سياسـت ، سياست خارجي و کدهاي ژئوپليتيک فدراسيون روسيه در منطقه قفقاز جنوبي چگونه اسـت ؟ در پاسخ ، فرضيه مقاله بيان مي کند که به نظر مي رسـد، سياسـت خـارجي روسـيه بـا وجـود لايه هاي چندگانه و انعطاف مداوم ، اما فاقد بار هژمونيک است .
بـا ايـن حـال ، قرارگيـري ترکيـه در ميـدان غـرب و تلقـي کـردن ترکيـه بـه عنـوان نيـروي نيـابتي غـرب ، باعـث تجديـدنظر در سياست هاي سخت افزاري حمايت گرايانه ي روسيه از ارمنستان شده است و اين کشور با حضور نظامي در منطقه قره باغ ، کوشش کرده است سياست بي طرفي خـود را بـه نمـايش بگـذارد و همزمان با کنترل قلمروهاي مورد مناقشه قـره بـاغ از آن بـه عنـوان کنـشي ژئوپليتيـک بـراي تنظيم کدهاي ژئوپليتيک جمهوري آذربايجان استفاده کند (٥٥٦ :٢٠١٩ ,Howard).
در عـين حـال ، روسـيه براسـاس دکترين نظامي خود و راهبردها و کدهاي منبعث از آن ، توانسته است هژموني سـخت افـزاري خود بر قفقاز جنوبي را حفظ کند و سه کشور ارمنستان ، آذربايجان و گرجستان نيز بـه دليـل کاستي هاي ساختاري به ناگزير سياست همسويي و همراستايي با روسيه را در پـيش بـه طـور نسبي دريش گرفته اند.