Abstract:
دستیابی به نظام خدماترسانی مؤثر بر توسعۀ فعالیتهای کشاورزی یکی از مؤلفههای تضمینکنندۀ پایداری اقتصاد نواحی روستایی (بهویژه در زمینۀ ارائۀ خدمات پشتیبان تولید و ایجادکنندۀ فرصت اشتغال در بخش خدمات) است. پژوهش در این راستا با هدف تحلیل سطح برخورداری و دسترسی بهرهبرداران محصول زیتون از خدمات کشاورزی در ناحیۀ روستایی طارم انجام شد. روش پژوهش، کمی و مبتنی بر منطق قیاس است. جامعۀ آماری شامل تمام نقاط روستایی تولیدکنندۀ زیتون (79 نقطۀ روستایی) و همچنین تمام بهرهبرداران محصول زیتون (5762) در ناحیۀ روستایی طارم بودند. با توجه به مفهوم کلیدی خدمات کشارزی در پژوهش، این مفهوم در سه گروه پشتیبانی، فرآوری، بازاریابی و فروش، در قالب 23 شاخص تعریف عملیاتی شد. برای جمعآوری دادههای مرتبط با شاخصهای منتخب، از روش کتابخانهای و مراجعه به اسناد و گزارشهای آماری و فن فیشبرداری استفاده شد. برای تلخیص شاخصها در قالب عاملها، از روش تحلیل عاملی در اس.پی.اس.اس.، برای تعیین وزن از مدل تحلیل شبکۀ ANP در Super Decision و برای تعیین سطح برخورداری از خدمات کشاورزی، از مدل ویکور، شاخص موران، لکههای داغ و توزیع جهتدار جغرافیایی در ArcGis استفاده شد. براساس نتایج تحقیق از میان 79 نقطۀ روستایی تولیدکنندۀ زیتون، 28 نقطۀ روستایی بهلحاظ برخورداری از خدمات کشاورزی در سطح کاملاً برخوردار قرار دارند و سایر نقاط به لحاظ دسترسی، نیمهبرخوردار و محروم هستند. این وضعیت در ناحیۀ روستایی مورد مطالعه، تحت تأثیر عامل دسترسی نقاط (روستایی) به مراکز شهری و نقاط روستایی بزرگ قرار دارد. به عبارتی نزدیکی به نواحی شهری و مراکزی که جمعیت بیشتری دارند، یک مزیت برای روستاهای کاملاً برخوردار از خدمات کشاورزی بوده است. این الگو پیامد سیاست توزیع و استقرار خدمات مبتنی بر رویکرد جمعیتی بهجای رویکرد فضایی (آمایشی) و از سوی دیگر نتیجۀ برنامهریزی برای کاهش نقش تصدیگری دولت و تمرکزگرایی برخی از خدمات در مراکز دهستانها و مراکز پرجمعیت است. البته نتایج پژوهش نشان داد که میان برخورداری نقاط روستایی از خدمات کشاورزی در ناحیه و متغیرهای اقتصادی تولید و کشت زیتون رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد. بدین معنا که توزیع مناسب سطح خدمات کشاورزی براساس توانمندیها، موجب استفاده از ظرفیتهای توسعۀ کشاورزی در ناحیۀ روستایی خواهد شد. لذا برای دستیابی به ظرفیتهای توسعهای در نواحی روستایی، شناسایی شرایط موجود و تدوین برنامههایی برای بهبود و دسترسی مناسب به خدمات کشاورزی مهمترین اقدام است.
Accessibility to a service delivery system effective on the development of agricultural activities is one of the components that guarantee the stability of the economy of rural areas (especially in the field of providing production support services and creating employment opportunities in the service sector). In this regard, the research was conducted with the aim of Analysis the level of availability and access of olive crop users to agricultural services in the rural area of Tarom. The research method is quantitative and based on the logic of comparison. To collect data related to selected indicators, the library method was used, referring to documents and statistical reports and phishing technique. According to the results of the research, among the 79 rural points that produce olives, 28 rural points are at a complete level in terms of having agricultural services. There is a large village. Proximity to urban areas and larger population centers is an advantage for well-off villages. This pattern is the consequence of the policy of distribution and deployment of services based on the population approach instead of the spatial approach in the country's policy making system. Of course, the results of the research showed that there is a positive and significant relationship between the availability of agricultural services in rural areas and the economic variables of olive production and cultivation. This means that the proper distribution of the level of agricultural services based on capabilities will lead to the use of agricultural development capacities in rural areas.