Abstract:
نظریه طراحی هوشمند بهعنوان نظریهای علمی که منتقد نگاههای داروینی به مسیله چگونگی پیدایش موجودات زنده است، از سوی افرادی همچون استیون میر، ویلیام دمبسکی و مایکل بهی در اواخر قرن بیستم مطرح شد. این جریان، که هم روش مطالعه و سبک بیان ادعا و هم نحوه استدلالآوریاش، همان روش رایج علمی است، توانسته در قرن حاضر طرفداران قابلتوجهی در سرتاسر عالم بیابد. براساس مدعای طرفداران این نظریه، وقتی به ابعاد مختلف طبیعت نگاه میکنیم، مییابیم که پیچیدگیهای تقلیلناپذیر یا تعیینشده در ساختار زیستی جانداران وجود دارد؛ پیچیدگیهایی که بدون در نظر گرفتن مولفههای «هدف»، «طراحی»، «عامل شخصی هوشمند» و... نمیتوان با روش صحیح علمی آنها را توضیح داد. هدف از این پژوهش، آشنایی مخاطبان بهویژه مخاطبان رشتههای الهیاتی با این دیدگاه علمی ضد نظر تکامل داروینی است. ازاینرو، پژوهش حاضر با استفاده از روشی توصیفی، ابتدا بهطور مختصر دیدگاه داروین را ارایه میکند؛ سپس نظریه طراحی هوشمند و مولفههای مهم این دیدگاه درباره منشا پیدایش موجودات زنده را، براساس گفتهها و استدلالهای دانشمندان مطرح آن تبیین میکند؛ در پایان نیز میزان سازگاری این دو دیدگاه بررسی میشود.
Machine summary:
ازآنجاکه ديدگاه طراحي هوشمند نظريهاي علمي در برابر ديدگاه داروين شمرده ميشود و با توجه به اينکه از همان روش علمي معهود براي ارائۀ ديدگاهش بهره ميگيرد و از طرفي، بخشي از مهمترين شبهات عليه دين و خدا از منظر تکامل دارويني مطرح ميشود، بر پژوهشگران عرصۀ فلسفۀ دين و کلام لازم است با اين ديدگاه علمي در مقابل داروينيسم، جهت مواجهۀ درست با اين دست شبهات، آشنا شوند.
مايکل بهي هم در آخرين اثر خودش که سال 2021م به چاپ ميرسد، در همان اول کتاب ذيل عنواني به نام جنبههاي فلسفي بحث (Philosophical Aspects of the Argument) توضيحاتي در همين باب آورده است (بهي، 2021، ص 2ـ3) و تأکيد ويژهاي به علمي بودن طراحي هوشمند شده است؛ به نحوي که ادعا را از استوين مِير نيز بالاتر برده و ميگويد بحث ما در تکيه بر دادههاي تجربي و شواهد فقط روي بهترين تبيين يا مثل آن نيست؛ بلکه ما دقيقاً به همان روش علمي تجربي که الان دانشمندان بر روي آن توافق دارند، بحث خود را پيش ميبريم.
الف) پيچيدگي تقليلپذير: با توجه به تحليلهاي داروين ميتوان همة پيچيدگيهاي ساختار زيستي را تقليلپذير دانست و در مورد آن اينگونه گفت: پيچيدگياي است که گرچه ايجادش براساس شانس و اتفاق، معقول نميباشد؛ اما امکان دارد که اين سيستم بر اثر فرايندهاي خاصي مانند انتخاب طبيعي از ترکيب و يا اصلاح ساختارهاي بسيط پيشين با پيچيدگي کمتر ايجاد شده باشند.