Abstract:
ازجمله مسائل میان ادیان ابراهیمی، بررسی محتوای کتاب مقدس آنهاست. میان تورات، کتاب مقدس یهودیان و قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان شباهتهای فراوان و در کنار آن پارهای تفاوتها در بخشهای مختلف کلامی و تاریخی مشاهده میشود. از موضوعات مشترک در تورات و قرآن، سرگذشت انبیای الهی است که هر دو کتاب به آن پرداختهاند. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ با روش توصیفی ـ مقایسهای، تفاوت داستان پیامبران و ﻣﺼﺎدﻳﻘﺶ را در تورات و ﻗﺮآن ﻣﻮرد جستوجو ﻗﺮار داده و افزون بر گردآوری موارد، به مقایسۀ تحلیلی آنها پرداخته است. پیامبرانی که گزارش آنان از هر دو کتاب مقدس استخراج شده، از حضرت آدم شروع و به حضرت موسی ختم شده است. تاکید نوشتار، بر قرآن و تورات بوده و دستیابی به این تفاوتها، حاصل بررسی مستقیم نصوص اسفار پنجگانه (تورات) و قرآن کریم است. مهمترین یافتۀ این پژوهش، گردآوری و شمارش تفاوتهاست؛ که در 23 مورد خلاصه میشود؛ بهگونهایکه بالنسبه به موارد مشابه قرآن و تورات در داستان انبیاء، اندک است.
Machine summary:
پژوهش حاضر بهدنبال آن است تا موضوعات مشترک داستان انبياء که در تورات و قرآن آمده، ولي ميان محتواي دو کتاب در آن موضوع واحد، تعارض و اختلاف است، بهگونهايکه قابل جمع نيست را احصاء و تحليل کند.
تورات با سفر پيدايش آغاز ميشود: آفرينش جهان، آدم و حوا و خوردن از درخت معرفت نيک و بد؛ همچنين اخراج آنان از باغ عدن، داستان فرزندان آدم، طوفان نوح، حوادث مربوط به حضرت ابراهيم، اسماعيل، اسحاق، يعقوب و يوسف در اين سفر آمده است.
در کتاب گنجينهاي از تلمود آمده است: «دربارۀ اسفار پنجگانه اين ايمان وجود دارد که هر کلمۀ آن، به شکل کنوني خود از جانب خداوند الهام و به موسي املا شده است» (کهن، 1382، ص 164؛ نيز ر.
2. از ديگر تفاوتهاي داستان حضرت يوسف در قرآن و تورات اين است که در تورات، حضرت يعقوب به يوسف پيشنهاد داد که همراه با برادرانش به چوپاني و صحرا برود: «و برادرانش براي چوپاني گلۀ پدر خود، به شکيم رفتند و اسرائيل{يعقوب} به يوسف گفت: آيا برادرانت در شکيم چوپاني نميکنند!؟ بيا تا تو را نزد ايشان بفرستم.
و مراد از اين آيات نهگانه، آياتي است که حضرت موسي در برابر فرعون و دعوت او آورده است، نه براي قوم خود (طباطبائي، 1417ق، ج 13، ص 218).
نتيجهگيري آنچه در پايان اين بخش گفتني است اينکه تمام موارد اختلافي يا متعارض گزارش قرآن و تورات ـ اسفار پنجگانه ـ در 23 مورد خلاصه ميشود که بعض از آنها صرفاً تفاوت در اعداد و افراد است و بيشتر تفاوتها به داستان حضرت يوسف و موسي اختصاص دارد.