Abstract:
احادیث معصومان علیهم السلام در تفسیر قرآن، نقش و جایگاهی مهم دارند.کلیات آن در برخی از آیات و احادیث بیان شده است. اما مؤلف در این مقاله، سه کاربرد ویژه حدیث در تفسیر قرآن را تبیین میکند: اول - استخراج اصول و قواعد روش شناختی تفسیر ( ویژگیهای مهم قرآن مانند: هدایت ، جامعیت، هماهنگی درونی، ذو وجوه بودن، جاری بودن در طول زمان، عام و خاص، محکم و متشابه، نهی از تفسیر به رأی و....) دوم - تعیین و تکوین مبانی تفسیری، یعنی اینکه مفسر، کلیات نظام اندیشه دینی خود را از قران و سنت بگیرد، سپس به تفسیر قرآن بپردازد. سوم - حدیث در نقش منبع تفسیر (شأن نزول، بیان مصداق، رفع تعارض ظاهری آیات، تقیید مطلق، تبیین مجمل، تخصیص عام، بیان تأویل، تفسیر آیات متشابه، تفسیر موضوعی، تفسیر واژگانی و....)
Machine summary:
"برای حجیت سخنان اهل بیت علیهمالسلام در تفسیر قرآن، میتوان از جمله به آیه تطهیر (احزاب، 33) و آیات « اطیعوا الله واطیعوا الرسول واولی الأمر منکم » (نساء، 59) «فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون » (نحل، 43؛ انبیاء، 7)، همچنین به حدیث متواتر ثقلین واحادیث قطعی دیگر اشاره کرد.
در برخی احادیث بر فهم پذیری قرآن تصریح شدهاست ، مانند این سخن که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله در روز غدیر، ضمن معرفی امام امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «ای گروه مردمان!
( علل الشرایع ، ص 89)یادکرد این نکته ضروری است که تأکید بر ضرورت رجوع به سنت در تفسیر قرآن، به معنای حصر روشهای تفسیری در تفسیر روایی ـ به معنای رایج آن ـ نیست، بلکه مراد آن است که در کنار منبع قرآن و عقل، از سنت و احادیث معصومان علیهمالسلام نیز باید مدد جست.
در حدیث زیر تصریح شده که موضوع یاری امیر مؤمنان علیهالسلام تأویل آیه است:سلام بن مستنیر از امام صادق علیهالسلام نقل میکند که فرمودند: «مخالفان، عنوانی برای خود گذاشتهاند که خداوند، تنها علی بن ابی طالب علیهالسلام را بدان نامیده است و تأویل آن نیامده است.
برای مثال امام صادق علیهالسلام باره وجوه کفر فرمود: «کفر در کتاب خدا بر پنج وجه است: یک وجه، کفر انکار است و انکار خود بر دو گونه است، و کفر با ترک کردن آن چه خداوند امر کرده، و کفر برائت ،و کفر نعمتها»."