Abstract:
در روایات اسلامی خبر از وقایع خاصی همچون تخریب خانه کعبه و برخی مساجد و اماکن مقدس در زمان ظهور امام زمان(عج) داده شده است. این نوع روایات در میان احادیث شیعه موجب انتقاداتی به عقاید این مکتب در موضوع مهدویت شده است. فلذا تحلیل سندی و فقه الحدیثی این روایات، به جهت پالایش میراث حدیثی شیعه و پاسخگویی به شبهات ضروری است. در این باره نه روایت در منابع حدیثی شیعه وجود دارد که سند هشت روایت ضعیف و یک روایت صحیح است و از لحاظ دلالی مراد از تخریب بازگرداندن این اماکن به حالت اولیه یا خالی کردن آن ها از بدعت ها و عدم تاثیرپذیری از ابنیه اشرافی مانند قصرها و عدم تشبّه به عمل مجوس و همچنین رفع مزاحمت برای همسایگان می باشد.
Machine summary:
در این باره نُه روایت در منابع حدیثی شیعه وجود دارد که سند هشت روایت ضعیف و یک روایت صحیح است و از لحاظ دلالی، مراد از تخریب بازگرداندن این اماکن به حالت اولیه یا خالی کردن آنها از بدعتها و عدم تأثیرپذیری از ابنیه اشرافی، مانند قصرها و عدم تشبّه به عمل مجوس و همچنین رفع مزاحمت برای همسایگان است.
بازگرداندن مسجد الحرام و مسجدالرسول و خانه کعبه به حالت اولیه این حدیث اولین بار توسط شیخ طوسی با متن و سند در کتاب الغیبه آمده است: عَنْهُ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنِ ابْنِ أَبِی حَمْزَةَ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ۷ قَالَ: الْقَائِمُ یَهْدِمُ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ حَتَّى یَرُدَّهُ إِلَى أَسَاسِهِ وَ مَسْجِدَ الرَّسُولِ۹ إِلَى أَسَاسِهِ وَ یَرُدُّ الْبَیْتَ إِلَى مَوْضِعِهِ وَ أَقَامَهُ عَلَى أَسَاسِهِ وَ قَطَعَ أَیْدِیَ بَنِی شَیْبَهَ السُّرَّاقِ وَ عَلَّقَهَا عَلَى الْکَعْبَةِ.
ویران کردن مسجد الحرام و بازگرداندن آن به حالت اولیه و تغییر مکان مقام ابراهیم این روایت برای اولین بار در کتاب الارشاد شیخ مفید به صورت زیر نقل شده است: وَ رَوَى أَبُو بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ۷: إِذَا قَامَ الْقَائِمُ۷ هَدَمَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ حَتَّى یَرُدَّهُ إِلَى أَسَاسِهِ وَ حَوَّلَ الْمَقَامَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِی کَانَ فِیهِ وَ قَطَعَ أَیْدِیَ بَنِی شَیْبَةَ وَ عَلَّقَهَا بِالْکَعْبَهِ کَتَبَ عَلَیْهَا هَؤُلَاءِ سُرَّاقُ الْکَعْبَةِ.
5 در این روایت به دو عمل اشاره شده است: یکی، تخریب ساختمان چهار مسجد در کوفه تا پایههایشان و تبدیل آن به سایبان؛ دوم، بازگرداندن شکل ظاهری مساجد به صورتی که در زمان پیامبر۹ ساخته میشد (مساجد کوتاه، بدون بلندی و کنگره).
روایت با وجود این که دارای تعلیق است، اما به نقل آیة الله خویی طریق شیخ طوسی به سعد بن عبدالله (م299 یا 301ق) صحیح است.