Abstract:
هدف از پژوهش پیشرو، بررسی زبانشناختی حسن تعبیر بهعنوان مؤلفه تأثیرگذار در زبان و فرهنگ در برنامههای تلویزیونی است؛ بنابراین، این پژوهش بر مبنای هدف و استراتژی از نوع کاربردی، توصیفی ـ تحلیل محتوا میباشد. حسن تعبیر از ابزارهای زبانی است که باعث تقویت و افزایش نزاکت اجتماعی گویشوران زبان میشود. گویشوران هر زبان به جای واژههای بیانی نامناسب از حسن تعبیر استفاده میکنند که بار معنایی مثبتی داشته باشد. ازآنجا که برنامههای محلی صداوسیما مخاطبان زیادی دارند، نحوۀ استفادۀ آنها از زبان بهطور یقین تأثیر زیادی بر فرهنگ و زبان بینندگان خواهد داشت؛ بنابراین، تلاش دستاندرکاران و برنامهریزان این حوزه بر آن است که از مؤدبانهترین گونۀ گفتاری استفاده کنند. اهمیت این موضوع سبب شد که به این پرسش پاسخ داده شود که حسن تعبیرها در گویش کردی با استفاده از چه ابزارهای زبانی بیان میشود؟ جامعۀ آماری پژوهش شامل برنامههای محلی پخششده از مرکز صداوسیمای استان ایلام از ابتدای سال 1399 بوده که شامل 270 روز برنامه (540 ساعت) بوده است. بهمنظور انتخاب نمونه مناسب، از روش نمونهگیری تصادفی سیستماتیک استفاده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 54 روز (108 ساعت برنامه) تعیین گردیده است. حسن تعبیرهای مستخرج 70 مورد بوده است. نتایج بررسیها نشان دادند که ابزارهای زبانی به کار رفته در ساخت حسن تعبیرها در نمونه موردنظر عبارتاند از: واژههای مبهم، حسن تعبیر استعاری، تضاد معنایی، فرایند ساختواژی تکرار، استلزام معنایی، اطناب، ایجاز، حذف، گسترش معنایی.
The present study was designed and implemented with the aim of linguistic investigation of Euphemism as an influential component in language and culture in television programs. Therefore, this research is of applied and mixed type (qualitative-quantitative) and, its qualitative part is considered in the current research. Euphemism is one of conversational tools that causes enhance politeness and preserve social altitude. Speakers use euphemism instead of taboos which do' not deserve to be used in polite situation. Since local programs have a lot of audiences; their use of language certainly has great effect on them; so; the providers try to use the politest form of language. This study tries to investigate the methods of constructing the euphemism in Ilami dialect and answer this question that, what kind of tools is used for euphemism in Ilami dialect? To achieve this goal, numbers of Ilam's local TV programs have been investigated. This study is a kind of descriptive, content-analysis research: the population of the study is the local program of Ilam TV during year 1395, which includes 270 days (540 hours) program. To select the proper sample, systematic random sampling has been done, and the proper sample size is about 54 days (108 hours) based on Cochran's formula. The obtained euphemism was about 70 as well. Linguistic analysis of the obtained data has shown that linguistic tool for making euphemism in Ilami dialect include: Fuzzy word, metaphoric euphemism, reduplication, entailment, circumlocution, deletion, ellipsis and expansion like "Befarma".
Machine summary:
اهميت اين موضوع سبب شد که به اين پرسش پاسخ داده شود که حسن تعبيرها در گويش کردي با استفاده از چه ابزارهاي زباني بيان مي شود؟ جامعۀ آماري پژوهش شامل برنامه هاي محلي پخش شده از مرکز صداوسيماي استان ايلام از ابتداي سال ١٣٩٩ بوده که شامل ٢٧٠ روز برنامه (۵۴٠ ساعت ) بوده است .
يکــي از شـيوه هاي رعايـت ادب پرهيـز از بـه کار بـردن واژه هـاي تابـو و ممنـوع و جايگزيـن کـردن آن هــا بــا حســن تعبيرهــا و عبارت هــاي خوشــايند مي باشــد.
برخـي محققـان نيـز از ديـدگاه روان شناسـي زبـان بـه مسـئلۀ تابـو و نقـش آن پرداخته انـد؛ مثـلا هريـس و ديگـران (٢٠٠٣ ,Harris) واکنـش احساسـي مخاطبـان دوزبانـه (ترکـي به منزلـۀ زبــان اول و انگليســي به منزلــۀ زبــان دوم ) را بــه برخــورد بــا واژگان و مفاهيــم حــاوي معانــي تابــو در هــر يــک از زبان هــا و معادل هــاي آنهــا در زبــان ديگــر بررســي کرده انــد.
1. Detroit لينفـوت هـام ١ بـا توجـه بـه دسـته بندي وارن به بررسـي درزماني حسـن تعبيـر در چند رمان معــروف پرداختــه اســت و حســن تعابيــر اســتفاده شــده در ايــن رمان هــا در دســته بندي هاي متفاوتـي قرار داده اسـت .
مريـدي (١٣٨۵) بـه بررسـي حسـن تعبيـر و تابـو در نمونه هـاي زبانـي گويش هـاي لاري پرداختـه اسـت ، وي در ايـن پژوهـش ليسـتي از واژه هـاي تابــو شــده در گــروه گويش هــاي لارســتاني و حســن تعابيــر مربــوط بــه ايــن واژه هــا را ارائــه نمــوده اســت .
بدخشـان و موسـوي (١٣٩١) در پايان نامه هــاي خــود بــه بررســي زبان شــناختي حســن تعبيــر در زبــان فارســي پرداخته انـد و يـک تقسـيم بندي از واژه هـاي حسـن تعبيـري بـر اسـاس دسـته بندي وارن ارائـه داده انـد.