Abstract:
اندیشۀ آرمانشهر یا مدینۀ فاضله، یکی از مقولاتی است که نخست در فلسفه بدان پرداخته شد و سپس در مکاتب فکری و هنری گوناگون مورد توجه قرار گرفت. آرمانشهر یعنی سرزمینی بی نقص و فرا واقعی که از بدیها و کاستیهای دنیای واقعی و جهان پیرامون ما خالی است و در آنجا آمال و آرزوهای بشری برآورده می شود. چنین اندیشهای بهتدریج در شعر و هنر و ادبیات رسوخ کرد و همچون گریزگاهی امن، منزل و مقصود عدّۀ کثیری از اندیشمندان و هنرمندان گردید.افلاطون، اندیشۀ آرمانشهر را به صورت رسمی بنا نهاد و فلاسفۀ دیگر؛ چون ابن سینا و فارابی و خواجه نصیر آن را ادامه دادند، و سپس در حوزۀ ادبیات، بهویژه شعر، نفوذ یافت؛ به گونهای که میتوان شاعران آرمانشهر را نمایندگان ادبی این مقولۀ فلسفی دانست. در ادبیات آرمانشهری دورۀ معاصر، مهدی اخوان ثالث جایگاه ویژه و ممتازی دارد؛ زیرا شاعری آرمانگرا و جامعهمحور است. در این مقاله، انواع آرمانشهر و نگاه ویژۀ اخوان ثالث به هر یک از آنها را بررسی میگردد.نتیجۀ پژوهش نشان داده میشود اخوان ثالث چه در کمیّت و چه در کیفیت، سرآمد دیگر شاعران آرمانشهری است. آرمانشهرهای اخوان، یا از جنس زمینی است یا از نوع آسمانی. قسم زمینی آن برآمده از ناخرسندیها و دغدغههای اینجهانی شاعر است و قسم آسمانی آن، زاییدۀ دغدغههای آنجهانی اوست. اخوان ثالث، هر یک از این آرمانشهرها را به اشکال و انواع گوناگون در اشعارخود مطرح کرده است. از آنجا که اندیشۀ آرمانشهر برآمده از برخی دغدغهها و ناخرسندیهای شاعر است، میتوان گفت دین، جامعه، انسان، سیاست و ایران باستان، مقولات بنیادینی است که اخوان ثالث آرمانشهرهای خویش را بر آنها بنا کرده است.
The idea of Utopia or Utopian city is one of the categories that was first discussed in philosophy and then it was taken into consideration in various schools of thought and art. Utopia means a perfect and surreal land that is free from the evils and shortcomings of the real world and the world around us, and where human hopes and dreams are fulfilled. Such an idea gradually permeated poetry, art, and literature, and became a safe haven for many thinkers and artists. Plato officially founded the idea of Utopia, and other philosophers such as Ibn Sina, Farabi, and Khajah Nasir continued it, and then it gained influence in the field of literature, especially poetry; In such a way that the poets of Utopia can be considered the literary representatives of this philosophical category. In the utopian literature of the contemporary period, Mahdi Akhavan the third has a special and privileged place; Because he is an idealist and society-oriented poet. In this essay, it is shown that the third brotherhood is the leader of other utopian poets, both in terms of quantity and quality. Utopia-cities of the Brotherhood are either earthly or heavenly. Its earthly part is the result of the poet's unhappiness and worldly concerns, and its heavenly part is the result of his otherworldly concerns. The Third Brotherhood has presented each of these utopias in various forms and types in their poems. Since the idea of Utopia is derived from some concerns and dissatisfactions of the poet, it can be said that religion, society, man, politics and ancient Iran are the fundamental categories on which the Third Brotherhood based their utopias. has done. In this article, we examine the types of utopias and the special view of the Third Brotherhood on each of them.
Machine summary:
آرمان شهر در شعر مهدی اخوان ثالث صادق فلاحی ١ چکیده اندیشۀ آرمان شهر یا مدینۀ فاضله ، یکی از مقولاتی است که نخست در فلسفه بدان پرداخته شد و سپس در مکاتب فکری و هنری گوناگون مورد توجه قرار گرفت .
از آنجا که اندیشۀ آرمان شهر برآمده از برخی دغدغه ها و ناخرسندیهای شاعر است ، میتوان گفت دین ، جامعه ، انسان ، سیاست و ایران باستان ، مقولات بنیادینی است که اخوان ثالث آرمان شهرهای خویش را بر آن ها بنا کرده است .
-قائمی(١٣٨٦) در مقالۀ «انواع و نمودهای آرمان شهری در ادبیات کلاسیک » به سه نوع آرمان شهر اساطیری، فلسفی و ادبی اشاره کرده اند که این تقسیم بندی نه تنها در برگیرندة همۀ موارد نیست ، بلکه این دسته بندی به لحاظ محتوایی خالی از اشکال نیست ؛ زیرا بنیان فکری آرمان شهرهای ادبی، همان موضوعات اساطیری، فلسفی، عرفانی و غیره است .
ایران باستان وقتی سخن از آرمان شهر زمینی به میان میآید، آنچه به ذهن متبادر میشود، مدینۀ فاضله است ؛ یعنی همان جامعۀ مطلوبی که فلاسفه برای سعادت بشر مطرح کرده اند که البته غیر از این هم نیست .
در ادبیات معاصر ایران ، شاعران بسیاری به مقولۀ آرمان شهر پرداخته اند که از بین آن ها اخوان ثالث چه در کمیت بحث و چه در تنوع فکری سرآمد دیگران است .
مهدی اخوان ثالث ، از سه آرمان شهر زمینی سخن گفته است : ١.