Abstract:
صنعت گردشگری، بهدلیل ماهیتش، ارتباطات بسیاری با جامعه و فرهنگهای مبدأ و مقصد گردشگری دارد که مدیریت این تفاوتهای فرهنگی و رفتاری نقش مهمی در توسعهٔ این صنعت خواهد داشت. سرمایههای اجتماعی و فرهنگی دو مفهوم مهم در این زمینه هستند و امروزه نقش بنیادینی در توسعهٔ پایدار کشورها دارند. در این پژوهش، تلاش بر این بوده تا نقش و جایگاه این دو نوع از سرمایه در مجموعهٔ میراث جهانی بازار تاریخی تبریز بهمنظور توسعهٔ صنعت گردشگری بررسی شود که، با توجه به سرمایههای اجتماعی و فرهنگی نهفته در بازار تاریخی تبریز، ابتدا مفاهیم سرمایههای اجتماعی و فرهنگی تبیین و پس از بیان کارکردهای گوناگون مجموعه بازار کهن، ساختار و ارتباطات مؤلفههای آنها تحلیل و مدلی نظری - کاربردی ارائه شده است. سپس، برای شناخت وضعیت این دو نوع از سرمایه و مؤلفههای آنها در مجموعهٔ بازار کهن، دادههای اولیه، که از طریق مصاحبه با اهالی بازار گردآوری شده بودند، در محیط نرمافزار SPSS تحلیل شدند. براساس نتایج حاصله، مؤلفهٔ اعتماد به نهادهای دولتی در بین بازاریان در سطح پایین و همچنین برخی محافظهکاریها در مقابل دگرگونیها و مسائل فرهنگی وجود دارد که با رفع این موارد، از طریق بهکارگیری سرمایههای اجتماعی، میتوان از پتانسیلهای عظیم نهفته در بازار کهن تبریز برای توسعهٔ پایدار گردشگری استفاده کرد.
The tourism industry, due to its nature, has many connections with the society and cultures of the origin and destination of tourism, and the management of these connections will play an essential role in the development of this industry. Social and cultural capitals are two critical concepts in this field, and today they play a fundamental role in the sustainable development of countries. This research attempts to investigate the role and position of these two types of capital in the “World Heritage” complex of the historical Bazaar of Tabriz in line with the development of the tourism industry. In this regard, the concepts of social and cultural capital are explained. After explaining the various functions of the old Bazaar complex, the structure and connections of their components are analyzed, and a theoretical-practical model is presented. Then, to understand the status of these two types of capital and their components in the old Bazaar complex, the primary data collected through interviews with the Bazaar residents were analyzed in the SPSS software. Based on the results, the component of trust in governmental institutions is at a low level among the Bazaars; Also, there are some conservatism attitudes towards transformations and cultural issues; by eliminating these issues through the use of social capital, it is possible to use the vast potential hidden in the Tabriz old Bazaar for the sustainable development of tourism.
Machine summary:
در این پژوهش، تلاش بر این بوده تا نقش و جایگاه این دو نوع از سرمایه در مجموعهٔ میراث جهانی بازار تاریخی تبریز بهمنظور توسعهٔ صنعت گردشگری بررسی شود که، با توجه به سرمایههای اجتماعی و فرهنگی نهفته در بازار تاریخی تبریز، ابتدا مفاهیم سرمایههای اجتماعی و فرهنگی تبیین و پس از بیان کارکردهای گوناگون مجموعه بازار کهن، ساختار و ارتباطات مؤلفههای آنها تحلیل و مدلی نظری - کاربردی ارائه شده است.
براساس نتایج حاصله، مؤلفهٔ اعتماد به نهادهای دولتی در بین بازاریان در سطح پایین و همچنین برخی محافظهکاریها در مقابل دگرگونیها و مسائل فرهنگی وجود دارد که با رفع این موارد، از طریق بهکارگیری سرمایههای اجتماعی، میتوان از پتانسیلهای عظیم نهفته در بازار کهن تبریز برای توسعهٔ پایدار گردشگری استفاده کرد.
بااینحال، تاکنون پژوهشهای محدودی دربارهٔ این بخش از ویژگیهایش انجام شده است و در این پژوهش تلاش بر این بوده تا با بازشناخت سرمایههای اجتماعی و فرهنگی نهفته و آشکار در بازار تاریخی تبریز، برپایهٔ دادههای آماری گردآوریشده از ذینفعان اصلی این مجموعه یعنی اهالی و شاغلان بازار، راهکارهایی برای بهکارگیری این سرمایهها بهمنظور توسعهٔ گردشگری در مجموعهٔ بازار شهر حاصل آید.
با توجه به پویایی و زنده بودن بازار تاریخی تبریز و نقش اجتماعی، اقتصادی و هویتی این کالبد مهم شهری که موجب جذب سرمایههای اجتماعی و فرهنگی بسیار غنیای شده است که میتوانند در توسعهٔ گردشگری آن و پایداری و حفظ جایگاه بازار، هم در سطح شهری و هم هویت فرهنگی و کالبدی آن به عنوان یک بافت تاریخی ارزشمند و تاریخی، اثرگذار باشند، باید این سرمایهها واکاوی و نحوهٔ بهکارگیری آنها براساس اصول گردشگری پایدار بررسی شود که در این نوشتار به این موضوعات پرداخته شده است.