Abstract:
به ندرت کسی پیدا می شود که منکر اهمیت مسئله امنیت، خواه در سطح فردی یا ملی و بین المللی، در بین
مسائلی که بشر با آنها روبه روست، گردد. امنیت ملی دراین بین، حالت محوری دارد. به منظور درک صحیح مسئله
امنیت ملی بایستی ابتدا مفهوم امنیت را دریابیم. جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود، مانند دیگر
کشورها، در پی تعقیب و تامین ارزشها و اهدافی است که بر اساس نیازهای حیاتی، آمال و آرمان های خود تعریف
می کند. ازاین رو این که جمهوری اسلامی امنیت ملی خود را در سیاست خارجی و جهت گیری بین المللی چگونه
تعریف می کند، هم برای دولتمردان و هم برای دانشگاهیان موضوعی مناقشه برانگیز بوده است. در این پژوهش در
پی پاسخ به این پرسش هستیم که امنیت ملی جمهوری اسلامی در سیاست خارجی چه تاثیراتی داشته است.
بررسی نظریهها در حوزه امنیت نخستین گام در راه فهم و تبیین مسئله است. سپس به دنبال تعریف و روشن
ساختن عوامل موثر بر امنیت ملی در پنج سطح «منابع فردی»، «منابع نقش گرایانه»، «منابع حکومتی»، «منابع
ملی» و «منابع خارجی» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی بوده ایم؛ که هر کدام زیرمجموعه هایی در بطن خود
دارند. و در نهایت دوره های گفتمانی امنیت ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی را ترسیم نموده و
شاخص های آن را در چهار محور «اصول و اهداف امنیت ملی»، «جایگاه قدرت ملی»، «تهدیدات امنیت ملی» و
«سیاست های امنیت ملی» بررسی و مطالعه کرده ایم.
Machine summary:
يکي از اهداف سياست خارجي ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي يافتن متحد استراتژيک در سطح منطقه اي و بين المللي بوده است اين هدف به ويژه پس از طرح پرونده هسته اي ايران در شوراي امنيت اهميت يافته است .
به طوري که مناسبات ايران و غرب به ويژه اروپا به بالاترين سطح بعد از انقلاب اسلامي رسيد به بن بست رسيدن روابط ايران و اروپا و تشديد خصومت آمريکا بر سر پرونده هسته اي جمهوري اسلامي را بر آن داشت تا با نزديکي به کشورهاي آسيايي جايگزيني براي غرب بيايد چون ايران جهت تأمين اهداف توسعه اي خود در چارچوب مدل توسعه صادرات ، نيازمند فناوري ، سرمايه و بازارهاي منطقه اي و جهاني است ، به ويژه سرمايه گذاري خارجي در بخش نفت و گاز حياتي است از اين رو دولت درصدد گسترش و توسعه روابط اقتصادي - تجاري دو و چند جانبه با کشورهاي شرق بر آمده است (٩).
اين امر حتي در ساليان قبل از انقلاب نيز پذيرفته شده بود و تلاش کشورهاي غربي براي تاثيرگذاري و حضور در ايران مويد جايگاه مهم کشور در عرصه بين الملل است مولفه هايي چون وسعت سرزميني ، منابع سرشار نفت و گاز و دسترسي مناسب ايران به آبهاي بين المللي اهميت آن را دو چندان مي کند.
در واقع توسعه ساختارهاي اقتصادي به تقويت امنيت ملي تعبير شد بازسازي خرابي ها و ترميم خسارات ناشي از جنگ نيز به نوعي اين سياست را ايجاب ميکرد استراتژيهاي برون نگر جمهوري اسلامي در اين دوره تبديل به ساختن کشوري توانمند جهت الگو قرار گرفتن در نظام بين الملل بود.