Abstract:
امروزه صدور حکم منصفانه را نمی توان ناشی از رسیدگی به پرونده ای که در مراحل پیش از محاکمه، به شیوۀ تفتیشی و بدون بهره مندی طرف های دعوا از تمامی امکانات ضروری جهت دفاع مؤثر و مفید تهیه شده باشد، دانست. بنابراین، دادرسی کیفری زمانی می تواند در مسیر درست حرکت نماید که کلیه معیارهای دادرسی منصفانه در تمام مراحل از جمله تحقیقات مقدماتی که مبنا و اساس دادرسی ها می باشد، لازم الاجرا گردد. لذا باید پذیرفت که دادرسی منصفانه یک مفهوم کلی است که سیستم عدالت کیفری را از آغاز تحقیق تا تبرئه متهم یا آزادی مجرم، متأثر می سازد. از این رو، به سختی میتوان آن را یک حق به معنای گسترده و سنتی آن نامید، بلکه اصلی است که در تمام مراحل باید راهنما باشد. آنچه که برای تحقق اهداف برجسته دادرسی منصفانه در مرحله تحقیقات مقدماتی ضروری می باشد، این است که محرمانه بودن فرآیند تحقیقات مقدماتی که به غیرعلنی و سری بودن تقسیم می شود، نباید به گونه ای باشد و یا طوری مورد تفسیر قرار گیرد که به حق دفاع متهم خدشه وارد شود. از این رو، در راستای تعدیل محرمانه بودن این فرآیند، تضمینات دقیقى در حمایت از حقوق دفاعى متهم در نظام دادرسى کیفرى ایران پیش بینى شده است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی، به این موضوع در نظام کیفری ایران می پردازد.
Today, the issuing of a fair verdict cannot be considered as a result of handling a case that was prepared in the pre-trial stages, in an investigative manner and without benefiting the litigants from all the facilities necessary for an effective and useful defense. Therefore, criminal proceedings can move in the right direction when all criteria of fair proceedings are enforced in all stages, including preliminary investigations, which are the basis of proceedings. Therefore, it should be accepted that fair trial is a general concept that affects the criminal justice system from the beginning of the investigation to the acquittal of the accused or the release of the criminal. Hence, it can hardly be called a right in its broad and traditional sense, rather it is a principle that should be a guide in all stages. What is necessary to achieve the prominent goals of a fair trial in the preliminary investigation stage is that the confidentiality of the preliminary investigation process, which is divided into non-public and confidential, should not be interpreted in such a way that the accused's right to defense is violated. Therefore, in order to adjust the confidentiality of this process, precise guarantees have been provided to protect the defense rights of the accused in the criminal justice system of Iran .The current research deals with this issue in Iran's criminal system with a descriptive-analytical approach.
Machine summary:
طبق قانون آيين دادرسي کيفري مصوب ١٣٩٢ در مرحله ١- انتشار تصوير و ساير مشخصات مربوط به هويت متهم در کليه مراحل تحقيقات مقدماتي توسط رسـانه هـا و مراجـع انتظـامي و قضـايي ممنوع است ، مگر در مورد اشخاص زير که تنها به درخواست بازپرس و موافقت دادستان شهرستان ، انتشار تصـوير و يـا سـاير مشخصـات مربوط به هويت آنان مجاز است : الف - متهمان به ارتکاب جرايم عمدي موضوع بندهاي (الف )، (ب )، (پ ) و (ت ) ماده (٣٠٢) اين قانون که متواري بوده و دلايل کافي براي توجه اتهام به آنان وجود داشته باشد و از طريق ديگري امکان دستيابي به آنان موجود نباشد، به منظور شناسايي آنان و يا تکميل ادله ، تصوير اصلي و يا تصوير به دست آمده از طريق چهره نگاري آنان منتشر ميشود.
در ارتباط با شاکي خصوصي به عنوان يکي ديگر از اصحاب دعوا، ماده ١٠٠ قانون آيين دادرسي کيفري مصوب ١٣٩٢ مقرر داشته است که : «شاکي ميتواند در هنگام تحقيقات ، شهود خود را معرفي و ادله اش را اظهار کند و در تحقيقات حضور يابد، صورت مجلس تحقيقات مقدماتي يا ساير اوراق پرونده را که با ضرورت کشف حقيقت منافات ندارد، مطالعه کند و يا به هزينه خود از آنها تصوير يا رونوشت بگيرد.
حق مطالعه پرونده و آگاهي از محتويات آن، يکي ديگر از نوآوري هاي قانون آيين دادرسي کيفري مصوب ١٣٩٢ ميباشد؛ که اين امر موجب تضمين رعايت حقوق دفاعي متهم خواهد شد، زيرا زماني که متهم از پروندهايي که در جريان تحقيق است آگاهي داشته باشد، بهتر ميتواند از خود دفاع کند.