Abstract:
روش و شیوه امام باقر علیه السّلام همانند دیگر حضرات معصوم علیهم السّلام در الگوسازی قولی و فعلی شیعیان نقش اساسی دارد. به نظر میرسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر اساس نظریههای زبان شناسی، بتوان به بینشهای جدیدی دست یافت. این نوشتار طبق نظریه کنش گفتار جان سرل میباشد. این نظریه در تکوین تحلیل گفتمان نقش ویژهای داشته است. از دیدگاه جان سرل کنش گفتاری به بخشهای اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم میشود. بررسی نشان میدهد که در احتجاجات امام باقرعلیه السّلام کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنشهای دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی متن حدیث ابتدا در بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای تشویق مخاطب در امر حجت الهی و اعلام شرایط پذیرش یا عدم پذیرش امر امامت بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث با انواع کنشهای به کار رفته در متن، قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن بزرگوار از بافت موقعیتی را نشان میدهد، چرا که گفتار امام، درحقیقت واکنش ایشان در برابر انحراف جامعه اسلامی در امر حجت الهی و سیاستهای غلط و سودجویانه حکومت اموی است. شیوه استفاده در این تحقیق توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانهای میباشد.
The method of Imam Al-Baqir (peace be upon him), like other Imams (peace be upon them), has a fundamental role in shaping role models for Shiites in terms of both speech and behavior. It seems that by analyzing his corroborations in a hadith from Al-Kafi’s Kitab al-hujja according to linguistic theories, new insights can be gained. This article is based on John Searle's theory of speech acts. This theory was first proposed by John Langshaw Austin and then developed by John Searle. Speech act theory is one of the theories that has played a key role in development of discourse analysis, which is a reaction against the more traditional form of linguistics, focusing on sentence structure. In this theory, the produced form of a sentence in a certain context is a part of speech, which if it is included in the concept of production, is called a speech act. From Searle's view, there are only five illocutionary points that speakers can achieve on propositions in an utterance, namely: the assertive, commissive, directive, declaratory and expressive illocutionary points. The study shows that in Imam Sadiq's corroborations, expressive illocutionary points is much more used than other acts. In other words, the very text of the above-mentioned hadith has been used the most: first in declaring the truth and then the Imam’s directive role to attract the audience and announcing the conditions of obeying or disobeying Imams. The adaptation of the situational context of the hadith with various acts used in the text shows the Imam’s power in knowing the audience and his deep understanding of the situational context; because the Imam's speech is actually his reaction to deviation of the Islamic society in the matter of divine authority towards the wrong and profit-seeking policies of the Umayyad government. The method used in this descriptive-analytical study is discourse analysis. The analysis unit is a sentence, and library research tool is used.
Machine summary:
تبیین سبک و اسلوب احتجاجات امام باقر ؟ع؟ بر اساس نظریه کنش گفتاری جان سرل منیر انیسی 1 /سیده فاطمه هاشمی 2 / سید محمد رضوی 3 چکیده: روش و شیوه امام باقر؟ع؟ همانند دیگر حضرات معصوم؟عهم؟ در الگوسازی قولی و فعلی شیعیان نقش اساسی دارد.
به عبارتی متن حدیث ابتدا در بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای تشویق مخاطب در امر حجت الهی و اعلام شرایط پذیرش یا عدم پذیرش امر امامت بیشترین کاربرد را داشته است.
کاربست این نظریه و آماری که از انواع کنشها استخراج میشود ابزاری در جهت شفاف سازی هدف امام در این متن حدیثی میباشد بنابراین پرسش اصلی پژوهش آن است که: کدام نوع از کنشهای گفتاری در سخنان امام باقر؟ع؟ بیشتر ایراد شده است؟ چه هدفی در کلام ایشان دنبال شده است؟ آیا احتجاجات امام، حرکتی واکنشی نسبت به سیاستهای منفعت طلبانه حکومت تزویراموی است یا حرکت غیر واکنشی؟ درباره اهداف امام باقر؟ع؟ دیدگاههای مختلفی وجود دارد که برخی آنها تدوین شده است 1 .
به دلیل اهمیت نظریه «بافت موقعیتی» عنوان بعدی به این بافت میپردازد، سپس بحث اصلی یعنی تحلیل احتجاج امام باقر؟ع؟ است که به صورت جدولی برای تسهیل بررسی ارائه میشود.
نمونه ازحدیث: عباراتی از امام که شرایط جدیدی برای مردم را بیان میکند: «فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ یعنِي وَلَايَةَ غَيْرِ الْإِمَامِ وَ طَاعَتَهُ» خلاصه این پنج گروه پاره گفتار جان سرل در جدول آمده است (یول، 1396، 72-75) مثال از حدیث مرو مثال از افعال و جملات توضیح انواع عباراتی که امام به معرفی حجت الهی میپردازد.