Abstract:
تضاد از دید استاد مطهری ناسازگاری و تنازع میان دو موجود است که در آنِ واحد در وجود مجتمعاند و این تضاد مستقیماً به عالم ماده مربوط است. نگارنده در پژوهش پیشِرو در پی تبیین چرایی و چگونگی تضادها، تقابلات، فواید، برکات، حکمتها و آثار مثبت تضادهای عالم ماده از دیدگاه شهید مطهری است و این هدف را به روش کیفی و به شکل تحلیلی ـ توصیفی و با مطالعه هرمنوتیکی نوشتههای ایشان دنبال کرده است. مطهری از یک طرف علت اصلی تضادها و تقابلات عالم ماده را مرتبه وجودی و «ماده داشتن» آن و ذاتی بودن «استعداد و قوه و امکان برای این ماده» میداند که دائماً به سوی فعلیت و کمال جدیدی در حرکت است و از طرف دیگر این تضادها را دارای برکات و حکمتها و آثار مثبت میداند؛ ازجمله زمینهسازی برای ظهور اختیار انسان، امکان شناخت بهتر اشیا، نمایان ساختن و معنیدار کردن خیرات و زیباییها، تکمیل نفوس اولیای الهی و نهفتگی سعادت در دل گرفتاریها. پس تقابلات عالم در نگاه سطحی شر تلقی میشود و در نگاهی عمیقتر آخرتگرایانه و خیر و مطلوب است.
In Master Motahhari’s view, contrast is inconsistency and conflict between two beings that are at the same time together; and this contrast is directly related to the material world. The writer, in the present article, is seeking to explain the reason and the mode of contrasts, conflicts, benefits, blessings, wisdoms, and positive effects of the material world from Master Motahhari’s view. It pursues this goal in a qualitative form through a descriptive-analytical method by studying his hermeneutic writings. On the one hand, Master Motahhari maintains that the main reason for contrasts and conflicts of the material world is its existential order and its ‘having matter’ as well as the essential nature of ‘potential and possibility for this matter’, which moves continuously towards actualization and new perfection. And on the other hand, he considers these contrasts as enjoying blessings, wisdoms and positive effects, including preparing the ground for emergence of human’s free will, possibility of knowing things better, unveiling goodness and beauties and making them meaningful, perfecting the souls of divine saints, and hiding felicity inside troubles. Thus, conflicts in the world are seen, in the superficial look, as evil; and in a deeper look, they are otherworldly, good and desirable.
Machine summary:
مطهري از يک طرف علت اصلي تضادها و تقابلات عالم ماده را ً مرتبه وجودي و «ماده داشتن » آن و ذاتي بودن «استعداد و قوه و امکان براي اين ماده » مي داند که دائما به سوي فعليت و کمال جديدي در حرکت است و از طرف ديگر اين تضادها را داراي برکات و حکمت ها و آثار مثبت مي داند؛ ازجمله زمينه سازي براي ظهور اختيار انسان ، امکان شناخت بهتر اشيا، نمايان ساختن و معنيدار کردن خيرات و زيباييها، تکميل نفوس اولياي الهي و نهفتگي سعادت در دل گرفتاريها.
برخي از سؤالات و شبهاتي که از رهگذر اين مسئله به ذهن ميآيد، از اين قبيل است : چرا و چگونه در عالم ماده اين همه گونه ها و پديده هاي متکثر، متنوع و متضاد ديده مي شود؟ چرا جهان ماده بر تضاد و تقابل استوار است ؟ آيا وجود اين تضادها خللي به احسن بودن نظام آفرينش وارد نميکند؟ چگونه مي شود که عالم ماده که آفريده خداوند عادل و حکيم است ، سرشار از اين همه تضاد باشد؟ اما مسئله آنجا مهم و قابل توجه مي شود که برخي وجود اين تضادها و تفاوت ها را دليل بر نبود خدا گرفته اند و منکر وجود موجودي عليم و حکيم به عنوان خالق جهان مادي شده اند و همه چيز را حاصل ماده و صدفه دانسته اند، برخي به ثنويت و وجود دو مبدأ، برخي به متناهي بودن صفات خدا، و برخي به ناقص بودن علم و حکمت و عدالت خدا معتقد شده اند و عده اي نيز به هستي و مبدأ آن بدبين شده اند.
در پژوهش حاضر ضمن بررسي و تبيين علل ، حکمت و راز اين تفاوت ها و تضادها از ديدگاه استاد مرتضي مطهري، نظريه نقش مثبت ، اما اصلي، ذاتي و اساسي تضادها و ناسازگاريهاي عالم ماده (اصيل بودن ناسازگاري ها ومؤثر بودن آن ها در تکامل ) که نظريه مختار و مورد نظر استاد مطهري است ، واکاوي و اثبات شده است .