Abstract:
بخشی از سنت روایی جهان اسلام به نقل معجزات منتسب به پیامبر(ص) اختصاص دارد. رشد صعودی این اخبار از نظر کمّی و کیفی در منابع متأخر نسبت به منابع متقدّم، احتمال تلقّی گردیدن برخی وقایع طبیعی زمان رسول اکرم(ص) را به عنوان پدیده های فراطبیعی مطرح می سازد. از جمله معجزات منسوب، شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع تعدادی از صحابه است. بررسی متنی و تبارشناسی این گزارش ها، حاکی از عدم وجود جنبه های فراطبیعی در نسخه های اصلی و تغییر ماهیت آن در طول زمان، به سمت پدیده ای خارق العاده است. بررسی سندی نیز بیانگر ضعف اسناد اکثریت قریب به اتفاق این اخبار است. همچنین از دیدگاه پزشکی، بهبود چشم از حدقه درآمده، با شرایطی که در اصل خبر وجود دارد، کاملا طبیعی و رایج است. لذا اطلاق اصطلاح «معجزه» بر آن و کاربرد آن برای اثبات نبوت پیامبر(ص) صحیح به نظر نمی رسد.
Machine summary:
۲. ماهیت و اعتبار اخبار مربوط با توجه به اینکه خبر شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع، به زمان حیات پیامبر۹ مربوط است، کشف صدق این گزارش، بر مبنای سیره عقلا، از طریق إخبار راویان مورد وثوقی که به شاهدان عینی واقعه منتهی گردد، امکانپذیر است.
شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع، در بخشی از این خبر، به عنوان عِدلی برای برخی معجزات حضرت عیسی۷ مورد اشاره قرار گرفته است: ...
1 ابن حمزه طوسی(م قرن ششم) نیز در الثاقب فی المناقب، خبر مربوط به شفای چشم، در خصوص «(ابو) قتاده بن ربعی» همچنین شفای چشم و دست «محمّد بن سلمه(مسلمه)» را بدون ذکر سند، به حضرت علی۷ منسوب نموده است که بر متن مذکور از الاحتجاج منطبق است.
2 قطب الدین راوندی(م573ق) نیز در قصص النبیاء: و الخرائج و الجرائح، خبر شفای چشم و دست را به نقل از امام موسی بن جعفر۷ از پدران ایشان گزارش نموده است.
ابن اسحاق، این خبر را در جریان جنگ أحد، از طریق «عاصم بن عمر بن قتادة»، نوه «قتادة بن نعمان»، به این صورت نقل نموده است: در میان منابع اهل سنت تنها ماوردی(م450ق)، در کتاب أعلام النبوة خود، جریان شفای چشم از حدقه درآمده را در خصوص «ابو قتاده»، بدون سند بیان نموده است (ر.