Abstract:
واژهی «مودّت» به معنای محبّت شدید دوسویه میان اشخاص است که میتواند بر اساس متعلّق آن ممدوح یا مذموم باشد و چنان جاذبه دارد که محب را به اسوهپذیری و پیروی از محبوب وا میدارد. براساس نظر علمای امامیّه ترکیب"مودّت ذی القربی" اگر در ارتباط با نبی اکرم (ص) به کار رود، تنها به معنای دوستی و محبّت همراه با پیروی و ولایتپذیری از ائمه اثنی عشر (ع) و حضرت زهرا (س) است. این درحالی است که اکثر علمای عامّه این دیدگاه را نمیپذیرند و در خصوص مفهوم مذکور آرای دیگری را ارائه دادهاند. بررسی دقیق دیدگاه مفسّران عامّه نشان میدهد که در سدههای مختلف، آرای گوناگونی در تبیین مفهوم مورد بحث بیان شده تا جایی که برخی آن را دوستی و محبّت انصار به پیامبر (ص) و قریش بیان کردهاند و بسیاری نیز دوستی قریش نسبت به پیامبر (ص) و عدم دشمنی با ایشان را رأی مختار برگزیدهاند. بر این اساس گفتمان بنیادین نوشتار حاضر ضمن اشاره به معناشناسی واژگان مرتبط با موضوع، بر اساس دادههای کتابخانهای، آرای مفسران عامّه در تبیین مفهوم مذکور را بیان میکند و به بررسی و نقد این دیدگاهها میپردازد.
The present article is a study on the historical evolution of the view of Sunni commentators in explaining the concept of mawddat of Dhi al-Qurba. The word mawaddat from the word wodd means to love something or someone and wish for its stability, and in the term means intense mutual love between people, which can be praised or condemned according to its subject and is so attractive that the lover makes it easy to imitate and follow the beloved. According to Imami scholars, mawddat of Dhi al-Qurba is a concept that, if used in connection with the Holy Prophet (pbuh), only means mawaddat and love along with following and guarding the Twelver Imams (as) and Lady Zahraʾ (as). However, most public scholars do not accept this view and have offered other views on the concept. A careful study of the historical evolution of the views of Sunni commentators shows that in different centuries, various opinions have been expressed in explaining the concept in question to the extent that some have expressed the mawaddah and love of the Ansar to the Prophet (pbuh) and the Quraysh and many have expressed the mawaddah of the Quraysh. They have chosen an independent vote for the Prophet (pbuh) and not being hostile to him. All this is while some have mentioned the duration towards the companions of Kisaʾ (as), the abrogation of the verse of the duration, the duration towards the Ahl al-Bayt (as), the peace of mercy and the duration and closeness to Allah the Almighty in explaining the concept of the nearness of Dhi al-Qurba. Accordingly, the basic discourse of this article, while referring to the semantics of related words, based on library data, expresses the views of Sunni commentators in explaining the concept and examines and critiques these views.
Machine summary:
از همين رو پژوهش حاضر بر اساس روش توصيفي-تحليلي و روش کتابخانه اي گردآوري اطلاعات ، بر آن است تا با بيان ديدگاه مفسّران عامّه در تبيين مفهوم مذکور و نقد و بررسي آن ، بتواند به فهم درستي از مفهوم مودّت ذي القربي دست يابد و از وراي پرده ي ابهامات و ديدگاه هاي ناصواب ، مفهوم صحيح مودّت ذي القربي را که همانا دوستي و محبّت همراه با ولايت پذيري و پيروي از اهل بيت خاص پيامبر (ص ) يعني حضرت زهرا و ائمّه اثني عشر (ع ) باشد مورد تأکيد قرار دهد.
در قرن هشتم هجري، افزون بر سمين (م /٧٥٦ق ) که در تفسير خود، همين رأي را برگزيده است (سمين ، ١٤١٤ق ، ٨٠/٦)، ابن کثير (م /٧٧٤ق ) نيز ضمن بيان ديدگاه هاي مختلف ، به نقد و بيان ضعف روايتي از ابن عبّاس اشاره مي کند که مي گويد: «ع نِ اْبنِ ع بّ اس قال : لمّ ا نز لتْ ه ذِهِ اْلآي ۀُ: قُلْ لا أ سْأُ لکُمْ ع ل يْهِ أ جْرًاِ إلا اْلم و دّ ةِ في اْلقُرْ بي قاُلوا: ي ا ر سُول اللّ ه ِ، م نْ ه ؤُ لاءِ اّ لذِين أ م ر اللّ هُِ بم و دِّ تهِم ْ؟ قال : علي و فاطِم ۀُ و و لدُهُما، ع ل يْهِمُ السّ ل ام ُ»: ابن عبّاس گفت : هنگامي که اين آيه نازل شد: "بگو از شما هيچ پاداشي جز مودّت نزديکانم را نمي خواهم " گفتند – از پيامبر (ص ) سؤال کردند – خداوند مودّت نسبت به چه کساني را امر کرده است ؟ فرمود: علي (ع ) و فاطمه (س ) و فرزندان آن دو (ع ).