Abstract:
بحر طویل یکی از قالبهای پر کاربرد در ادبیات عامه است که از تکرار متوالی یک رکن عروضی
سالم به شمار دلخواه سراینده. به وجود میآید. این نوع شعرء به دلیل افزایش شمار ارکان و در
نتیجه طولانی شدن مصراعهاء به بحر طویل مشهور شده است. تنوع موسیقایی و قابلیست نمایشی
بحر طویل سبب اقبال عامة مردم و شاعران عامیانهسرا را فراهم کرده است و به آن قابلیت سرودن
اشعاری با درونمایة داستانی و نمایشی داده که مورد توجه مردم واقع شده است. جستار حاضر به
روش توصیفی - تحلیلی و با بهرهگیری از شیوه مطالعات کتابخانهای. بحر طویلهای عامیانه را
بررسی و نتایج خود را با استفاده از فن تحلیل محتوای کیفی ارائه کرده است. با بررسی بحر
طویلها مشخص شد که اغلب سرودههایی که در این گونة شعری به وجود آمدهاند. جنبة نمایشی
دارند و تقریبا تمامی عناصر مورد توجه نمایشنامهنویسان در آنها رعایت شده است. بحر طویلهای
نمایشی در سه دسته طبقهبندی میشوند که عبارتاند از: شکلی از نمایش یکنفره و یکی از
زیرمجموعههای نقالی, تمام یا بخشهایی از یک تعزیه. گونهای از نمایش برای خواندن. مهمترین
جنبههای نمایشی بحر طویل شامل: حضور بازیگران. وحدت زمان مکان و موضوع, جدال و
کشمکش, قهرمانسازی, گفت وگو زبان و لحن است. یکی از تفاوتهای مهم بین بحر طویلهای
نمایشی با نمایش در آن است که نویسنده یا راوی در این گونة ادبی برای خود این حق را قائل
میشود که در هر جا که ضرورتی ایجاب کند. با ایجاد گسست در جریان داستان و در روند
نمایشی. خود وارد صحنة نمایش شده» نکتههای مختلفی را یادآور شود.
Machine summary:
يکي از تفاوت هاي مهم بين بحـر طويل هـاي نمايشي با نمايش در آن است که نويسنده يا راوي در اين گونۀ ادبي براي خـود ايـن حـق را قائـل ميشود که در هر جا که ضرورتي ايجاب کند، بـا ايجـاد گسسـت در جريـان داسـتان و در رونـد نمايشي، خود وارد صحنۀ نمايش شده ، نکته هاي مختلفي را يادآور شود .
به اين نکته نيز بايد توجه کرد که در پـاره اي از مـوارد، به خصـوص آن گـاه کـه بـا جدال دروني و يا با کشمکش هاي روانـي برخـورد مـيکنيم ، شـاعران بحـر طويـل بـه صورت ناخودآگاه ، به جاي بهره گيري از ديالوگ و گفت وگوي دو طرفه از مونولـوگ و حديث نفس و گفت وگوي با خود استفاده کرده اند؛ چنانکه در بحر طويل حر بن يزيـد رياحي سرودة غلامرضا سازگار ديده ميشود.
» (ذوالفقاري و نادعليزاده ، ١٤٠٠: ٤٠٣ـ٤٠٢) ز) دخالت راوي: يکي از تفاوت هاي مهم بين بحر طويل هاي نمايشي با نمـايش در آن است که نويسنده يا راوي در اين گونۀ ادبي براي خود اين حق را قايل ميشـود کـه در هرجا که ضرورتي ايجاب کنـد، بـا ايجـاد گسسـت در جريـان داسـتان و در رونـد نمايشي، خود وارد صحنۀ نمايش شده ، نکته هاي مختلفي را يادآور شود.
حال آن که اين گونۀ ادبي با حضور چشمگير خود در اجتماعات عامۀ مردم ، يکي از شکل هاي نمايشي مهم و وابسته به هنر نقالي اسـت و چه بسا ايجاد و سرودن بسياري از بحر طويل ها هم مبتنـي بـر همـين جنبـۀ نمايشـي و کارکرد آن و براي خواندن آن با استفاده از شگردهاي نقالي بـوده باشـد.