Abstract:
احسان مالی به معنای کمک به دیگران بدون انتظار معاوضه و مبادله مالی است و در ادبیات قرآن با واژههایی مانند: انفاق، صدقه، زکات و قرض به کار رفته است. از نظر قرآن، احسان مالی در کنار عبادات در سازندگی جان انسان اثرگذار است. در گزارههای دینی احکام، شرایط، آداب، و آثار فراوانی برای آن مطرح شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی نقش احسان مالی در تربیت و رشد اخلاقی را از دیدگاه علامه مصباح یزدی مورد بررسی قرار داده است؛ و نشان داده که جذابیتهای دنیا، مال و اولاد، پست و مقام زمینه دل بستگی را به وجود میآورد. دل بستگی میتواند منجر به حرص، بخل و حتی کفر و شرک در انسان شود. برای در امان ماندن از این آسیبها باید نخست نوع نگاه انسان به دنیا و آخرت اصلاح شود و با زهدورزی و انفاق عملی در دفع و رفع تعلقات و دل بستگیها مقدمات قرب الهی را فراهم ساخت.
Machine summary:
پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي نقش احسان مالي در تربيت و رشد اخلاقي را از ديدگاه علامه مصباح يزدي مورد بررسي قرار داده است؛ و نشان داده که جذابيتهاي دنيا، مال و اولاد، پست و مقام زمينه دلبستگي را بهوجود ميآورد.
ازاينرو در اين پژوهش تلاش شده ضمن اشارهاي گذرا به مقدمات اين موضوع در حوزة اهميت، شرايط و آثار انفاق؛ چگونگي ارتباط و اثرگذاري احسان مالي (بهطور خاص انفاق) بر رشد اخلاقي با توجه به ديدگاه علامه مصباح يزدي را مورد بررسي قرار دهد.
1. مفهوم انفاق، زکات و صدقه با توجه به اينکه سه واژة انفاق، زکات و صدقه بيشترين کاربرد را در احسان مالي دارند؛ به تعريف اين سه واژه ميپردازيم: «نفق» در لغت به معناي گذشتن هر چيز و از بين رفتن آن يا تمام شدن آن چيز است (راغب اصفهاني، 1412ق، ج 2، ص 502)؛ و در اصطلاح بيرون کردن مال از ملک و قرار دادن آن در ملک ديگري است، که يا از طريق صدقه و يا از بخششکردن مالهاي خويش است در راه جهاد و دين و هر آنچه خدا بدان فرمان داده است (طبرسي، 1372، ج 2، ص 552).
علامه مصباح يزدي ميفرمايند: مادۀ «انفاق» به معناي خرج کردن و هزينه کردن است و اين عنوان شامل نفقههايي مانند نفقۀ همسر و فرزندان و حتي مالي که انسان در مصارف شخصي خود هزينه ميکند نيز ميشود (مصباح يزدي، 1393الف، ص 397).