Abstract:
وساطت فیض امام از جانب خدای تعالی در عالم هستی، از باورهای قطعی شیعه است. این جایگاه با توجه به منابع عقلی و نقلی در زمان ظهور و غیبت امام محفوظ است. اما برخی با درک ناصحیح از جایگاه امام در هستی، کارکرد وساطت فیض امام را منوط به ظهور دانستهاند. چگونگی تحقق وساطت فیض امام در عصر غیبت، پرسشی است که از دیرباز مطرح بوده و از سوی پیشوایان دینی به آن پاسخ داده شده است. تا جایی که نگارنده در منابع نوشتاری تتبع نموده، تاکنون اثری که این مسئله را با رویکرد کارکردگرایانه بررسی کرده باشد، یافت نشد. نوشتار حاضر، به شیوۀ اسنادی و به روش توصیفی_ تحلیلی، وساطت فیض امام را در عصر غیبت در دو قلمرو تکوین و تشریع با چنین رویکردی مورد پژوهش قرار داده است. بر این اساس، نقش فاعلی امام در ایمنی اهل زمین، دفع شر دشمنان و دفاع از مظلومان، هدایت باطنی، صیانت از دین از جمله کارکردهای وساطت فیض امام غایب است.
The mediation of the grace of the Imam by God Almighty in the universe is one of the definite Shiite beliefs. This position is reserved according to intellectual and narrative sources at the time of the advent and absence of the Imam. However, some have misunderstood the position of the Imam in the universe, and have considered the mediation function of the Imam's grace to be contingent on emergence. How to mediate the grace of the Imam in the age of absence is a question that has been asked for a long time and has been answered by religious leaders. To the extent that the author has followed in written sources, so far the work has examined this issue with a functionalist approach; not found. The present article, in a documentary manner and in a descriptive-analytical method, has researched the mediation of the Imam's grace in the age of absence in the two realms of development and legislation with such an approach. Accordingly, the active role of the Imam in the safety of the people of the earth, repelling the evil of the enemies and defending the oppressed, esoteric guidance, protection of religion are among the functions of mediating the grace of the absent Imam.
Machine summary:
اثبات وساطت فیض به استناد دلایل نقلی در آیات قرآن به فیض تکوینی و تشریعی پیامبر و امام تصریح نشده است؛ اما اثبات این معنا از آیات ولایت و شفاعت امکانپذیر است.
بنابراین در آیه مذکور، ولایت به معنای حق تصرف و تدبیر در تمام عالم هستی است و چون رسول و الذین امنوا با حرف(واو) به الله عطف شدهاند، همان ولایتی که منحصراً در مورد خدا بیان شده، دربارۀ پیامبر و الذین امنوا هم اثبات میشود؛ با این تفاوت که ولایت خدای تعالی بالاصاله و ذاتی و مطلق است؛ اما ولایت آنها بالعرض و به اذن الله است.
در توقیع شریف امام عصر؟عج؟ آمده که آن حضرت فرمودهاند: «و نحن صنایع ربّنا و الخلق بعد صنایعنا» (قمى، 1414ق: ج8، 553) طبق توقیع شریف حضرت ولیعصر؟عج؟ نظام هستی، پرورشیافتۀ دست ائمه اطهار؟عهم؟ است و آنان واسطۀ فیض الهی هستند و طبق بیان حضرت علی؟ع؟: «فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا» 1 (نهجالبلاغه: نامه28) مردم برای ائمه حضرت علی؟ع؟ در جواب مکتوب معاویه لعنة الله علیه، نامهای نوشته و به گوشهای از فضایل خود اشاره فرموده و سپس این جمله را به عنوان علت دارا بودن این فضائل مرقوم فرمودهاند.
. به واسطۀ این مقام الهی است که به اذن الله تیزی و برندگی سلاحهای دشمن و کید و نقشۀ آنان در برابر حق، در طول تاریخ کارساز نبوده است؛ زیرا هر آنچه که از نماد قدرت و سیطره در دشمنان اسلام وجود دارد، به برکت اذن تکوینی آنان و وساطت در فیض است و اگر امام بخواهد از آنها سلب میشود(جوادی آملی، 1386: ج2، 229).
نتیجهگیری وساطت فیض امام از جانب خدای تعالی در عالم هستی، در زمان ظهور و غیبت از باورهای قطعی شیعه است.