Abstract:
در سال های گذشته با بروز برخی مشکلات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت ارزهای بین المللی این انگیزه در بخشی از افراد جامعه شکل گرفت تا با سرمایه گذاری در بازارهایی همچون ارز، مسکن و خودرو از این بستر منافعی ببرند. با شیوع این نگرش در تعداد قابل توجهی از افراد جامعه، اهمیت بررسی ابعاد مختلف قانونی، اقتصادی، فقهی و اخلاقی این نوع سفته بازی امری واضح است. البته بررسی دقیق و علمی هرکدام از ابعاد مذکور نیازمند پژوهشی جداگانه است. اما با توجه به اینکه بررسی ابعاد اخلاقی این قبیل سفته بازی ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است، ضرورت تبیین این بعد، از اهمیت و ضرورت بیشتری برخوردار است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به بررسی ابعاد اخلاقی این نوع فعالیت های اقتصادی با محوریت آیه 34 سوره «توبه» و براساس دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی می پردازد. نتیجه پژوهش اینکه با خرید و حبس ارز، مسکن و خودرو و با ورود نقدینگی به این بازارها جریان معاملات اقتصادی و رونق آنها دچار اخلال می شود و از این جهت امری غیراخلاقی است. همچنین ورود به این نوع سفته بازی ها آسیب های اخلاقی همچون تقدم منفعت شخصی بر منفعت جامعه، بی اعتنا نسبت به قشر ضعیف جامعه، اشتیاق نسبت به آشفتگی و گرانی در اقتصاد و شادمانی از ضرر دیگران را در پی دارد.
In recent years, due to some economic problems, the decrease in the value of Iran’s national currency and the increase in the price of international currencies, some people became motivated to benefit from investing in markets such as currency, housing and cars. Since this attitude has been prevalent among a large number of people, the importance of examining the various legal, economic, Islamic jurisprudential (fiqhi) and moral dimensions of this type of speculation is clear. Undoubtedly a precise and scientific study of each of the mentioned dimensions requires separate studies. However, since the ethical dimensions of such speculations have received little attention, the need to explain this dimension is more important and necessary. Using the descriptive-analytical method, this article investigates the ethical dimensions of this type of economic activity, focusing on verse 34 of Surah "At-Tawba" and based on the interpretive point of view of Allamah Tabatabaei. The results of the research show that buying and holding currency, houses and cars and adding liquidity to these markets disrupts the flow of economic transactions and their prosperity and is therefore unethical. Also, these type of speculations lead to moral harms such as the priority of personal benefit over the benefit of the society, indifference towards the weaker sections of the society, interest in chaos and high prices and feeling happy about the loss of others.
Machine summary:
اين پژوهش در پي پاسخ به اين سؤالات است که از منظر علامه طباطبائي بهويژه ذيل آيه 34 سورة «توبه» سفتهبازي در بازارهاي همچون ارز، مسکن و خودرو چه تأثيراتي در نظام اقتصادي جامعه دارد؟ ملاک اخلاقي براي کارهاي اقتصادي در اسلام چيست؟ ورود به اين عرصههاي سفتهبازي با توجه به علامه طباطبائي چه چالشها و آسيبهاي اخلاقي را در پي دارد؟ فرضيه تحقيق اينکه با توجه به آيه شريفه 34 سورة «توبه» سفتهبازي و حبس و عدم اجاره ورود کالا به چرخه معاملات در بازارهايي همچون ارز، مسکن و خودرو منجر به عدم تعادل بين عرضه و تقاضا شده و منجر به بالا رفتن قيمت آنها و کاهش ارزش پول ملي و قدرت خريد مردم ميشود که اين اثر به اندازه خود اختلال در نظام اقتصادي جامعه به شمار ميآيد.
اما بهطورکلي ميتوان گفت قاعده کلي که از اين آيه شريفه و نهي از کنز مال به دست ميآيد اين است که هرگونه جمعآوري و حبس اموالي که موردنياز و ضروري جامعه است و منجر به اختلال در دسترسي مردم به آنها و افزايش قيمت آنها شود قبيح است؛ زيرا منجر به اختلال در اقتصاد و نظم اجتماعي ميشود.
بنابراين ميتوان گفت کنز مذموم و مورد نهي در آيه شريفه در جامعه امروز مصاديق بسياري دارد که از جمله آنها ميتوان به سفتهبازي در بازار ارزهاي خارجي، مسکن و خودرو و حبس آنها و جلوگيري از ورود آنها به چرخه مبادلات اقتصادي کشور براي کسب سود شخصي اشاره کرد.