Abstract:
نور و رنگ به عنوان ابزاری مهم و عاملی در برقراری ارتباط معنوی، بین خالق و مخلوق در فضاهایی مانند مساجد تاثیرگذار است. نور و رنگ ، نشانی از سطح تفکر مردمان یک سرزمین و جلوه ای از نحوه ارتباط با عالم بالا است. در اکثر مساجد ایران، این دو عنصر موثر در زیبایی فضا، بایکدیگر ارتباط برقرار کرده اند که از مهمترین آنها می توان به مسجد شیخ لطف الله اصفهان، مسجد نصیر الملک شیرازو غیره اشاره کرد. نور و رنگ از مهمترین عناصری هستند که از دیدگاه رواشناسی محیطی بر روح و روان آدمی تاثیر زیادی می گذاردند، چراکه فضای روشن و نورانی نسبت به فضای تاریک، بسیار دلنشین تر وآرامش بخش تر است. این پژوهش که از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد با بهره گیری از دیدگاه اندیشمندان،کتب و مقالات موجود در این حوزه، روایات معتبر اسلامی و آیات قرآن کریم به ارتباط نور و رنگ ، نور در معماری ، نور در مساجد و در ادامه هم به بررسی مفهومی رنگ ها و نظام های آن و تاثیر این دو عامل بر روان انسان اشاره می کند. در پایان باید ذکر کرد، که معماران ایرانی ، با بهره گیری از هنر و خلاقیت خود و با استفاده از نور و رنگ، آدمی را به آرامش، آن هم آرامشی فراتر از این دنیا سوق می دادند چراکه عالم پراست از نور و جمال خالق بی همتا و اگر در معماری معاصر از این الگوها و مفاهیم بهره ببریم، می توانیم به هویت، فرهنگ و باور اسلامی خود همراه با آرامشی مثال زدنی برسیم.
Machine summary:
این پژوهش که از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد با بهره گیری از دیدگاه اندیشمندان،کتب و مقالات موجود در این حوزه، روایات معتبر اسلامی و آیات قرآن کریم به ارتباط نور و رنگ ، نور در معماری ، نور در مساجد و در ادامه هم به بررسی مفهومی رنگ ها و نظام های آن و تاثیر این دو عامل بر روان انسان اشاره می کند.
بنابراین می توان مسجد را از آن حیث ، جایگاه تجلی هنر و معماری اسلامی قلمداد کرد که هنرهای گوناگون بر روی هم ،فضا و مکان خاصی را پدید می آورند، فضا و مکانی که برای ایجاد رابطه میان خدا و خلق او مناسب باشد و در عین شکوه و جلال، آراستگی و تزئین آن، ذهن انسان را به جای توجه به خداوند سبحان به خود مشغول نسازد[2].
بلکه به نظر می رسد که پیش از آن میلی بشری که نور همیشه نماد آن بوده است، اورا به دنبال روشنایی می کشد، میل دستیابی به حقیقت در معماری آینده بی اعتنا یا کم التفات باشیم، آن هم در بنای خانه هایی که به اذن خداوند ، برای ذکر نام او از بام تا شام، رفعت یافته است [7] نور با عبور از سطوح شفاف و انعکاس می تواند تاثیر زیادی در حس فضایی گذاشته و به عنوان یکی از حیاتی ترین عناصر در معماری می باشد.
نور یک حضور روحانی است که در سختی ماده نفوق کرده آن را تبدیل به یک صورت شریف می کند و آن را زیبا و شایسته می سازد که محل استقرار روان انسانی باشد که جوهر او نیز ریشه در عالم نور دارد، عالمی که جز عالم روح نیست حجم فضا در نورپردازی معماری ایرانی ، اسلامی حائز اهمیت است.