Abstract:
اجماع حدسی به عنوان یکی از اقسام اجماع در استنباطات فقهی مورد استناد فقها قرار گرفته است. در لسان فقهای امامیه چهار مبنای اساسی برای اثبات حجیت این نوع از اجماع بیان شده که صرفاً دو مورد آن یعنی مبنای حساب احتمالات و ملازم عادیه مورد پذیرش واقع شده است. همچنین آیتاللّه خامنهای نیز اصل اجماع حدسی را بهعنوان کاشف پذیرفتهاند؛ هرچند متعرض مبنای پذیرش آن نمیشوند.
Conjectural consensus is a type of Ejma’ used in the field of jurisprudential inferences. Fuqaha (Islamic jurists) make use of conjectural consensus in their citations. In words and view of scholars of Imamiya Fiqh, there are four basic criteria to confirm the authenticity of this type of consensus out of which only two criteria have been recognized as bases of evaluating probabilities and general inherence. Ayatollah Khamenei has accepted the principle of Conjectural consensus as Kashef (transparent and explicit) and has no objection over its basis.
Machine summary:
2ـ حجیت اطمینان یکی از مواردیکه همه علما بر آن اتفاقنظر دارند، حجیت اطمینان میباشد، البته در ملاک حجیت اطمینان اختلافنظر وجود دارد که آیا مبنای حجت اطمینان از باب این است که اطمینان همان علم عرفی میباشد و علم عرفی هم ملحق به علم منطقی است و از این جهت حجیت آن ذاتی میباشد یا از باب اینکه تمسک به اطمینان، یک سیره قطعیه و مستمر عقلاً در عصر متصل به معصوم بوده و با توجه به اینکه در مرأی و مسمع معصومان بوده و ردعی از جانب ایشان در مورد اخذ به اطمینان وارد نشده است، بنابراین حجت خواهد بود (صدر، 1406: 1/251).
بررسی مبنای آیتالله خامنهای در حجیت اجماع حدسی: ایشان در ضمن بحث اشتراط بلوغ در قصاص و بررسی اجماع بهعنوان یکی از ادله اثبات اشتراط بلوغ، میفرمایند: «اجماع این است که فقها مجمعا بر یک مسألهای فتوا بدهند که بنا به طریقه حدس، علم حدسی پیدا شود بر اینکه این قول معصوم میباشد یا دلیل معتبری در اختیار آنان قرار گرفته است.
برای روشن شدن این مطلب به کلام ایشان دقت کنید: «اجماع این است که فقها بهصورت جمعی بر یک مسألهای فتوا بدهند که بنا به طریقه حدس، علم حدسی پیدا شود، بر اینکه این قول معصوم میباشد یا دلیل معتبری در اختیار آنان قرار گرفته است.
همچنین مثال امام راحل و یاران ایشان که به جهت تببین ملاک حجیت اجماع حدسی بیان شد، هم قابلیت تطبیق بر ملازمه عادیه دارد و همچنین میتواند بر حساب احتمالات و وجود دلیل معتبر دلالت کند.