Abstract:
«مدارس نظام» از انواع مدارس نظامی بود که از اواسط دوره قاجار با هدف توسعه آموزشهای نظامی ایجاد شدند و در دوره پهلوی اول با عنوان مدارس کل نظام توسعه پیدا کردند. این مدارس در کنار سایر آموزشگاههای نظامی در راستای اصلاحات دولتمردان برای تحول ساختاری- محتوایی در آموزش نظامی و تشکیل یک ارتش مدرن ایجاد شد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی این پرسش است که مدارس نظام چه نقشی در توسعه و تحول آموزش نظامی دوره قاجاریه و پهلوی اول داشته است. بدین منظور با روش تحلیل تاریخی به زمینهها و ضرورتهای شکلگیری مدارس نظام پرداخته شده و سپس با بررسی ساختار و عملکرد این مدارس در دوره قاجار و پهلوی اول، نقش آنها در روند مدرنسازی و تحول آموزش نظامی ایران تحلیل شده است؛ و به این نتیجه رسیده که مدارس نظام دوره قاجاریه در اصل در رقابت با مدرسه دارالفنون و غالباً با اهداف سیاسی و شخصی تأسیس شده است. با اینکه این مدارس به سبب محدود بودن و عدم تنوع و ساختار بسته آموزشی، منشأ تحول خاصی در آموزش نظامی دوره قاجار نشدند، در دوره پهلوی به دلیل تشکیلات منسجم خود و کیفیت آموزشی مورد قبول و تربیت دانشآموزان، در روند نوسازی آموزش نظامی و غیرنظامی سهم قابلملاحظهای ایفا کردند.
With the aim of developing military education, the Nezam schools were established in the middle of the Qajar period and were developed more and more during the Pahlavi I period as Madares-e Nezam. These schools were established along with other military schools in line with the reforms of the statesmen for the structural-content evolution in military education and the formation of a modern army. This study, using the historical analysis method, was primarily aimed at illuminating the role Nezam schools played in the development and evolution of military education during the Qajar and Pahlavi I periods. The research concluded that the schools of the Qajar period were originally founded in competition with Dar ul-Funun school often to serve the political and personal goals of princes and military commanders. Therefore, although the Nezam schools failed to bring about a specific change in the military educational system of the Qajar period due to their limited number, lack of variety and structure of the educational package, they played a significant role in the process of military education and public educational modernization during the Pahlavi I period thanks to their coherent organization, acceptable educational quality and training of students and candidates for military purposes.
Machine summary:
بدين منظور با روش تحليل تاريخي به زمينه ها و ضرورت هاي شکل گيري مدارس نظام پرداخته شده و سپس با بررسي ساختار و عملکرد اين مدارس در دوره قاجار و پهلوي اول ، نقش آنها در روند مدرن سازي و تحول آموزش نظامي ايران تحليل شده است ؛ و به اين نتيجه رسيده که مدارس نظام دوره قاجاريه در اصل در رقابت با مدرسه دارالفنون و غالبا با اهداف سياسي و شخصي تأسيس شده است .
پيشينه پژوهش در مورد آموزشگاه هاي نظامي و مدارس نظام در دوره قاجار و پهلوي اول ، اطلاعات مختلفي از جمله خاطرات دانش آموختگاني که در اين مدارس تحصيـل کرده اند، وجود دارد؛ افسراني چون سرتيپ ميرحسين يکرنگيان ، سپهبد حاجعلي رزم آرا، سپهبد جلال پژمان ، سرهنگ جليل بزرگمهر و ديگر افرادي که دوران تحصيل خود را در اين مدارس سپري کرده اند.
تأسيس آموزشگاه هاي نظامي و مدارس نظام از دوران عباس ميرزا با ترجمه کتاب هاي نظامي، افسران ايراني با ارتش هاي مدرن و نحوه رزم و فنون نظامي جديد آشنا شدند و 1 -General Gardene 2 -Finkenstein 3 -Tilisit 4 -Sir John Malkom 5 -Lindsay 6 -Christie 7 -Mantieth 8 -Pottinger مطالعات تاريخي جنگ / سال ١٤٠١/ دوره ٧/ شماره ١ کم کم زمينه هاي تأسيس مدارس نظام در ايران فراهم شد.
مدرسه نظام وزارت جنگ از سه کلاس تشکيل ميشد که برنامه آموزشي و درس هاي آن ها با هم تفاوت هايي داشت و 11 -Saint Cyr مطالعات تاريخي جنگ / سال ١٤٠١/ دوره ٧ شماره ١ دانش آموختگان آن با درجه نايب دومي وارد خدمت قشون به خصوص تيپ مرکزي ميشدند.