Abstract:
دغدغهی اشغالگری در جهان اسلام، به ویژه فلسطین، یکی از موضوعات مهمی است که گفتمانهای بسیاری برای حل آن شکل گرفته است. تا جایی که این موضوع در سینمای فلسطین که خود جلوهای از هنر و ادبیات مقاومت است، نمود پیدا کرده است. مسألة اصلی که این پژوهش به دنبال واکاوی ابعاد آن است، چگونگی بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی در فیلم فلسطینی «عمر» به کارگردانی هانی ابوأسعد و نیز کشف دلالتهای گفتمان حاکم بر فیلم است. این موضوع بسیار مهم است؛ زیرا با کشف گفتمانهای حاکم بر جوامع از طریق متون هنری، از زاویهای متفاوت به مسئلهی فلسطین مینگرد و نگاهی نو در خواننده ایجاد میکند. در همین راستا، این مقاله با تکیه بر روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلائو و موفه، به بررسی گفتمانهای درگیر در فیلم «عمر»، از منظر نشانهشناسی میپردازد. از جمله مهمترین یافتههای پژوهش در فیلم «عمر» سه گفتمان اصلی: مقاومت، اشغال و خیانت است. هر یک از شخصیتهای این فیلم، به نوعی نمایندة یکی از این سه گفتمان بوده که در عاملیت سوژگی خود، هویت طبقاتی خاصشان را بیان میکنند. در پایان، گفتمان مقاومت با نگاهی انتقادی نسبت به وضعیت موجود با کاربست دالهای خالی وضعیت آرمانی را بازنمایی میکند و با اسطورهسازی و ساختارشکنی، چرخه معیوب اشغالگری و خیانت را متوقف میکند و عرصه سیاسی را به نفع خویش تغییر میدهد.
یعتبر قلق الاحتلال فی العالم الاسلامی، ولا سیما فلسطین، من القضایا المهمه التی تشکلت العدید من الخطابات من اجل حلها؛ الی حیث انعکس ذلک فی السینما الفلسطینیه التی تعتبر مظهرا من مظاهر فن وادب المقاومه. ان مشکله هذا البحث الريیسه والتی یسعی الباحثون الی دراستها والغور فی ابعادها هی کیفیه انعکاس القضایا السیاسیه والاجتماعیه وفقا لما جری فی فیلم "عمر" الفلسطینی للمخرج هانی ابو اسعد، وکذلک الکشف عن دلالات خطابه باﻟﺒﺤﺚ واﻟﺘﻨﻘﻴﺐ. هذا الموضوع، مهم للغایه؛ اذ انه ینزاح عن الخطابات التی تحکم المجتمعات عبر النصوص الفنیه، والتی تنظر الی القضیه الفلسطینیه من زاویه مختلفه وتخلق منظورا جدیدا لدی القاري. فی هذا الصدد، فان المقال هذا، یفحص الخطابات التی ینطوی علیها فیلم عمر من وجهه نظر السیمیايیه، معتمدا علی منهج تحلیل الخطاب النقدی للاکلا وموف. ومن اهم ما توصلت الیه نتايج البحث، ان هناک ثلاثه خطابات ريیسیه فی فیلم "عمر" الفلسطینی وهی: المقاومه والاحتلال والخیانه؛ حیث تمثل کل شخصیه من شخصیات هذا الفیلم، احد هذه الخطابات الثلاثه بطریقه ما، وتعبر عن هویتها الطبقیه. فی النهایه، یمثل خطاب المقاومه الوضع المثالی مع نظره نقدیه للوضع القايم باستخدام الدلالات الفارغه؛ حیث یوقف دوره الاحتلال والخیانه المعیبه عبر خلق الاساطیر والتفکیکیه، ویغیر الساحه السیاسیه لصالحه.
In the Islamic world, especially in Palestine, the concern of occupation is one of the most important issues. Many discourses have been formed to address this issue. It has also been reflected in the Palestinian cinema, which is itself a manifestation of the art and literature of resistance. The main purpose of this research is to investigate how political and social issues are reflected in the movie Omar [directed by Hani Abu-Assad] and to discover the implications of the prevalent discourse of the movie. This is highly significant because by discovering the discourses governing societies through artistic texts, the article looks at the Palestinian cause from a different angle and creates a new perspective in the reader. In this regard, the present article examines and analyzes the discourses involved in Omar from a semiotic point of view applying Laclau and Mouffe's method of critical discourse analysis. The findings of the research show that there are three main discourses in the Palestinian movie Omar: resistance, occupation and betrayal. Each character in this movie is a representative of one of the discourses; they express their class identity in the agency they carry as a subject. In the end, the discourse of resistance, by employing empty signifiers represents the ideal situation with a critical view of the existing situation and by mythologizing and deconstructing, stops the vicious cycle of occupation and betrayal and changes the political scene in its favor.