Abstract:
خشکسالی نوعی پدیده خزنده و اقلیمی برگشتپذیر در اقلیمهای مختلف است که در اثر کمبود بارندگی طی یک دوره زمانی بروز میکند. هدف از انجام این تحقیق پایش خشکسالی استان بوشهر بر اساس شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI) با استفاده از تصاویر سنجنده مادیس است. در این راستا، با بهرهگیری از 54 تصویر سری زمانی شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) محصولات ماهواره مودیس از فصلهای رشد (ژانویه، فوریه و مارس) بین سالهای 2001 تا 2018 شاخص وضعیت پوشش گیاهی VCIکه یک شاخص نرمال شده جهت ارزیابی خشکسالی است، محاسبه گردید. در ادامه شاخص بارش استاندار SPI مربوط به 5 ایستگاه سینوپتیک (برازجان، بوشهر، دیلم، دیر و جم) در طی یک دوره آماری 18 ساله، محاسبه شد و با توجه به جدول طبقهبندی SPI ، به طبقات خشکسالی بسیار شدید، خشکسالی شدید، خشکسالی متوسط، تقریبا نرمال، ترسالی متوسط، خیلی مرطوب و ترسالی بسیار شدید تقسیمبندی گردید. سپس ضریب همبستگی این دو شاخص محاسبه شد و مشخص شد دو شاخص دارای ضریب همبستگی معناداری هستند. نتایج پایش خشکسالی نشان داد که طی این دوره 18 ساله در برخی از سالها شاخص VCI خشکسالی شدید (2009) را نشان می دهد که در همان سال نیز بارش به میزان کمتری رخ داده است، و در سال 2014 ترسالی بسیار شدیدی را نشان میدهد که بارش قابل توجهی رخ داده است. همچنین نتایج حاصل از همبستگی این دو شاخص نشان داد که ضریب همبستگی SPI شش ماهه نسبت به سه ماهه، دارای همبستگی بیشتری با میانگین شاخص VCI دارد. به طور کلی مشخص گردید میتوان در نبود شاخصهای هواشناسی از شاخص ماهوارهای برای پایش خشکسالی استفاده نمود.
Drought is a creepy phenomenon, reversible climate and an unavoidable reality in different climates that is caused by a lack of rainfall over a period of time. The purpose of this research is to monitor in Bushehr province based on SPI and VCI indices using MODIS sensors. In this regard, using 54 time-series images of the Normalized Vegetation Difference Index (NDVI) of MODIS satellite products from the growing seasons (January, February and March) between 2001 and 2018, the VCI, Vegetation Status Index, which is a normalized index to assess drought is calculated. Then, the standard SPI precipitation index for 5 synoptic stations (Borazjan, Bushehr, Deylam, Dayyer and Jam) was calculated during an 18-year statistical period, and according to the SPI classification table, very severe drought, severe drought, drought Moderate, almost normal, moderate wet, very wet and very severe wet were divided. Then the correlation coefficient of these two indices was calculated and it was found that the two indices have a significant correlation coefficient. The results of drought monitoring showed that during this 18-year period, in some years, the VCI index of severe drought (2009) shows that less rainfall occurred in the same year, and in 2014 it shows a very severe wet season where significant rainfall has occurred. Also, the results of the correlation between these two indices showed that the six-month SPI correlation coefficient has a higher correlation with the average VCI index than the quarter. In general, it was found that in the absence of meteorological indicators, a satellite index can be used to monitor drought.
Machine summary:
هدف از انجام این تحقیق پایش خشک سالی استان بوشهر بر اساس شاخص بارش استانداردشده (SPI) و شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI) با استفاده از تصاویر سنجنده مادیس است .
در این راستا، با بهره گیری از ٥٤ تصویر سری زمانی شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) محصولات ماهواره مودیس از فصل های رشد (ژانویه ، فوریه و مارس ) بین سال های ٢٠٠١ تا ٢٠١٨ شاخص وضعیت پوشش گیاهی VCI که یک شاخص نرمال شده جهت ارزیابی خشک سالی است ، محاسبه گردید.
(and Ganseh, 2010: 334 (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١: نقشه منطقه موردمطالعه Figure 1: Map of the study area جهت محاسبه شاخص VCI از رابطه زیر استفاده میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول ١- طبقه بندی دوره های خشک سالی و ترسالی بر اساس شاخص VCI Table 1- Classification of drought and wet periods based on VCI index توصیف رخداد خشک سالی میزان VCI (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول (١)، طبقه بندی دوره های خشک سالی را بر اساس شاخص VCI نشان میدهد.
با توجه به جدول شماره (٣) که میزان درصد مساحت شاخص وضعیت پوشش گیاهی در ژانویه سال های ٢٠٠١-٢٠١٨ را نشان میدهد، میتوان مشاهده کرد که بیش ترین درصد مساحت خشک سالی در کل دوره آماری در ماه ژانویه برای سال ٢٠٠٩ به ثبت رسیده که کلاس های ١ و٢ به عنوان کلاس های خشک سالی شدید به ترتیب ٣٤/٧٦ و ٤٣/٠٤ درصد از مساحت کل استان بوشهر را به خود اختصاص داده است .