Abstract:
مسئله ی نفس و چگونگی ارتباط آن با بدن، همواره یکی از مهم ترین دغدغه های عارفان وپزشکان بوده، و این امر منشاء شکل گیری مباحث متعددی در حوزه پزشکی شده است.عرفان مکتب مبتنی بر کشف وشهود و برخاسته از تهذیب وتزکیه نفس است که مبانی نظری آن در متون دینی و آثـارعرفانی وادبی تجلی یافته است.هدف از این پژوهش تبیین مولفه های اثر گذار سلامت نفس بر بدن در منظر مولوی است.این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و گردآوری داده ها بر اساس روش کتابخانه ای است که با تحلیل محتوا به بررسی مولفه های اثرگذار نفس برسلامت بدن می پردازد.این پژوهش نشان می دهد؛ مولوی با الهام گرفتن از آموزه های دینی معتقداست ارتباط تنگاتنگی بین سلامت نفس وبدن وجود دارد به نحوی که تغییر جزئی در سلامت هریک ( نفس و بدن ) بر سلامت دیگری تأثیر میگذارد.بنابراین باید با مراقبت از نفس، از جسم خود نیز محافظت کرد زیرا سلامتی این دو به یکدیگر وابسته است.درواقع عارف از رهگذر تزکیه ﻧﻔـﺲ،تعادل و هماهنگی در ابعاد ظاهری و باطنی میان نفس وبدن را ممکن می سازد. لذا جهت تصفیه درون و صیقل جان باید جسم را نیز به ریاضت کشاند تا هم زمان زمینه ساز کمال سلامت روح و تن را فراهم آورد.براین اساس نفس دارای جامعیت و قوت وجودی است که بر بدن تاثیر و تسلط دارد و دلایل این اثرگذاری نفس بربدن؛ مقام جانشینی،امتزاج معنوی نفس، و بدن ، مقام احدیت ، قدرت سازنده نفس است.
The problem of the soul and its relationship to the body has always been a central concern for mystics and doctors, leading to many debates in medicine. Mysticism is a school of thought rooted in discovery and intuition that arises from the refinement and purification of the soul. Its theoretical foundations are grounded in religious texts, as well as mystical and literary works. This research aims to explain the influence of the soul's health on the body's health from the perspective of Maulavi.
The study employs a descriptive-analytical approach, gathering data through library research and content analysis to explore the components ot the soul that influence on body’s health. The findings reveal that Moulvi, drawing inspiration from religious teachings, posits a close tie between the soul's well-being and physical health. A minor shift in the state of either entity impacts the other’s health. Thus, caring for the soul inherently contributes to the body’s wellness, underscoring their interdependent nature.
Mystics facilitate a balance and harmony between the soul and body's external and internal dimensions through self-cultivation. Accordingly, the purification of the inner self and soul refinement necessitates enduring physical hardships. This dual process lays the groundwork for the optimal health of both entities.
The soul possesses a comprehensive and existential potency that exerts a commanding influence over the body. This dominance is attributed to several factors, including the state of substitution, the spiritual amalgamation of soul and body, the state of Oneness, and the soul’s constructive power.
Machine summary:
بدیهی است که اگر این نوع ارتباط نفس و بدن، رابطهی قفس و پرنده دانسته شود، بین نفس و بدن ناسازگاری وجود دارد؛ زیرا برای پرنده قفس امری مطلوبی نیست، بلکه درواقع مانع از هرگونه پرواز و سیر برای پرنده است؛ برای مثال: «تن قفس شکل است، تن شد خار جان/ در فریب داخلان و خارجان» (۱/ ۱۸۴۹).
«حس دنیا نردبان این جهان/حس عقبا نردبان آسمان صحت این حس ز معموری تن/صحت آن حس ز تخریب بدن» (۱/ ۳۰۲-۳۰۳) همانگونه که سلامت جسم به فعالیت حواس طبیعی وابسته است، سلامت نفس نیز به پالایش حواس روحانی وابسته است و شخص عارف بهوسیلهی این حواس به معرفت خدا نائل میشود؛ بنابراین سلامتی حواس ظاهری را باید از طبیب جسم جویا شد و سلامتی حواس باطنی را از خداوند طلب کرد و تقویت حس روحانی (روح الهی) به این است که به تعبیر صریح مولوی، بدن تخریب شود تا روح بتواند چالاکی خود را پیدا کند (نیکلسون، ۱۳۷۸، ج۱، ص۱۲۵)؛ «پس وصال این فراق آن بود/صحت این تن سقام جان بود (دفتر ۴، ۵۶۸).
۲. مولوی بدن انسان را ابزاری برای زندگی دنیوی میداند که روح آن را حمل میکند؛ بنابراین باید با مراقبت از نفس، از جسم خود نیز محافظت کرد؛ زیرا سلامتی این دو به یکدیگر وابسته است.
۴. گرچه مولوی دیدگاههای متفاوتی دربارهی ارتباط نفس و بدن دارد، براساس یکی از این دیدگاهها، هرگاه آدمی خانهی تن خود را براساس سلوک نفس ویران کند، جسم تخریبشده را ازنو براساس ساختار روح پاک استوار میکند.