Abstract:
امروزه «دولت شفاف» و «دولت باز» الگوهای نوینی از حکمرانی مطلوب به شمار میرود که بر مبنای آن تمامی روندها و رفتارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دولت به صورتی شفاف و واضح ارائه میگردد. اگرچه موضوع شفافیت در ادبیات اداری، مفهومی نسبتاً نوین است، امّا مؤلفهای بنیادین در کارآمدی و جلباعتماد ذینفعان، شناخته میشود. شفافیت و مسئولیتپذیری ارتباط تنگاتنگی با هم دارند چرا که شفافیت مسئولیت ایجاد میکند. دستگاههای اجرایی بهعنوان بازوهای اجرایی دولت، کانون عرضه و سنجش شفافیت به شمار میروند که میتوانند به رفع ابهام از عملکرد دولت کمک نمایند. پژوهش حاضر از منظر هدف، کاربردی و از منظر ماهیت، در زمره پژوهشهای توصیفی ـ تحلیلی جای میگیرد که با روش کتابخانهای و اسنادی به مطالعه تحلیلی، انتقادی و توصیف روابط علّی میان متغیرها میپردازد. در این روش همچنین از دانش صریح و ضمنی حاصل از تجربیات سازمانی بهمنظور تدوین الگو و نقشه راه استفاده شده است. مطابق یافتهها، عوامل مؤثر بر شفافیت سازمانی وزارت آموزشوپرورش عبارتاند از: مدیریت تعارض منافع، فهم درست و ترویج گفتمان، یکپارچهسازی سامانهها، عدالت دادهها، تدوین نظام جامع شفافیت رسانهای و تنقیح مقررات.
Machine summary:
مطالعات پديدارشناسي: توليد ادبيات و سند جامع بهمنظور گونهشناسي فساد اداري متناسب با فرايندهاي اداری وزارت آموزشوپرورش و تدوين آمار تفكيكي براي دستيابي به شفافيت و تدوين برنامههاي «توسعهي فراستمند»، ضروري است.
بر اساس آنچه گذشت، مصاديق شفافيت اداري در وزارت آموزشوپرورش را ميتوان در محورهاي زير خلاصه و ارائه نمود: ساختار: شامل نمودار كامل (چارت) سازماني، شرح مأموريت و وظايف، معرفي مديران، راههاي ارتباطي و غیره؛ مديريتي: شامل انتصابات و درج مشخصات و سوابق مديران وزارتي؛ بودجه و اعتبارات: شامل ميزان بودجه، عملكرد بودجه، امور قراردادها، حقوق و مزاياي كاركنان و مديران، دستورالعملهاي مالي و غیره؛ برنامهها و عملكرد: فرايند تدوين و تصويب برنامهها، اهداف و نتايج، دستاوردها، آسيبشناسي، سازوكار نظارت و پايش، نظام ارائه و ثبت گزارشها و تخلفات؛ سياستگذاري و تصميمسازي: معرفي دقيق نفرات، كانونهاي تخصصي و مراجع سياستگذار، ارائهي اسناد پشتیبان هر تصمیم یا پروژه، ارائهي پيوستهاي برنامهها بهویژه پيوستهاي فرهنگي و پژوهشي؛ ظرفيتها و مشاركتها: معرفي نيازها و ظرفيتهاي همكاري با تأكيد بر بخش غيردولتي، آمار و اطلاعات مشاركتها و همكاريها؛ خدمات عمومي: ارائهي نظام مسايل، پنجره واحد خدمات، درگاه ثبت پیشنهادها و انتقادات، درگاه پرسش و پاسخ، گزارشها، نظرسنجي؛ دادههاي حاكميتي باز و آمار: «داده باز، به اطلاعاتي اطلاق ميشود كه ميتواند آزادانه توسط هركسي براي هر هدفي مورد استفاده، ويرايش و به اشتراك گذاشته شود» (پورتال داده اروپا، 21:2015).
اعتماد عمومي مهمترين سرمايهي فرهنگي وزارت آموزشوپرورش محسوب ميشود كه حفظ و تقويت آن، در گرو استقرار نظام شفافيت اداري و تقويت پاسخگويي است.