Abstract:
بشر در طول حیات خود، هر از گاهی به دلیل نیاز یا محدودیت عنصری، به تقدیر و تقدس آن پرداخته است که با گذشت زمان این عناصر حرمت و اعتباری خاص یافته اند و اعتقادات و باورهایی در اطراف آن ها شکل گرفته است، آب نیز با پاکی و تقدسی که دارد یکی از این عناصر است. برای بشریت آب ماده حیاتی بوده و موجب رشد و شکوفایی تمدن ها می شود. مردم ایران، قبل از اسلام آناهیتا (الهه آب) و بعد از اسلام، حضرت فاطمه (س) را مظهر آب می دانستند. انتخاب چنین افراد پاک و الهی به عنوان مظهر آب نشانی از اهمیت و نقش آب در زندگی ایرانیان بوده است. در تفکر اسلامی آب، عامل تذکر، به عنوان یکی از اساسی ترین منابع شناخت و وحدانیت الهی است. بررسی مبانی تفکر اسلامی درباره این عنصر طبیعی نشان از توجه ویژه کتاب مقدس قرآن به آب دارد. آب در فلسفه اسلامی بن هستی محسوب می شود. "و جعلنا من الماء کل شی حی"(انبیاء، آیه 30) و در عین حال عامل تطهیر نیز هست. هدف اصلی این پژوهش ارایه مفاهیم آب و جایگاه آن در فرهنگ ایرانیان و فرهنگ بومی مازندران و بررسی عقاید و دیدگاه های گوناگون و بالاخص دیدگاه اسلام در رابطه با آن می باشد. یافته های حاصل از این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی، با توجه به منابع کتابخانه ای می باشد و فرضیه به دست آمده نشان از اهمیت مفهوم آب از گذشته تا به امروز و به غیر از جنبه مادی، بعد معنوی که نمادی از زندگی می باشد دارد لذا احترام به آب و تکریم آن، به تمام اقوام و ملل و گیتی متعلق است و خاص یک قوم و ملت نیست. تقدس آب در شمار جهانی های فرهنگی انسانی است و در همه ی فرهنگ ها از جمله مازندران به شکلی و به درجه ای جایگاه اعتقادی دارد و نقش و تجلی آن فراوان بوده است.
Machine summary:
يافتههاي حاصل از اين پژوهش با روش توصيفي، تحليلي و تاريخي ، با توجه به منابع کتابخانهاي ميباشد و فرضيه به دست آمده نشان از اهميت مفهوم آب از گذشته تا به امروز و به غير از جنبه مادي، بعد معنوي که نمادي از زندگي ميباشد دارد لذا احترام به آب و تکريم آن، به تمام اقوام و ملل و گيتي متعلق است و خاص يک قوم و ملت نيست .
همانطور که اشاره شده در کتابها و مقاله نام برده به آب از منظر اساطيري پرداخته است و در پژوهش حاضر علوه بر اينکه از منظر اساطيري يعني معنا و مفهوم آب را در انديشه و حيات بشر از گذشتگان تا به امروز بررسي کرده است، اين عنصر را از ديدگاه اسلم و ديدگاه ايرانيان مورد کنکاش قرار داده و مهمتر از همه پژوهشگران عنصر آب را که يکي از عناصر چهارگانه است و در فرهنگ مازنيها جايگاه خاصي دارد و مورد احترام آنها است، بررسي کردهاند و به نتايج قابل تاملي دست يافتهاند.
يافته ها آب در معماري ايراني با توجه به شرايط خاص اقليمي ايران و کمبود منابع آب در بخش عمده اي از اين سرزمين موضوع کشف و تامين آب، جلوگيري از هدر رفتن آن و استفاده حساب شده از اين پديده زندگي بخش و آبادکننده از دورترين زمانها مورد توجه بوده است.
ايرانيان معتقدند روزهاي جمعه هر آبي که روي زمين جاري است به بهشت ميرود و به همين سبب جمعه ها شستن رخلت و ريخلتن کثافلات در آب جلاري 5 معماري شناسي | نشريه اختصاصي معماري و شهرسازي ايران معصيت دارد.