Abstract:
ادبیات حسابداری نشان میدهد مدیران شرکتها با انگیزههای مختلفی فرصت مدیریت و دستکاری سود را در اختیار دارند. با اینحال، توانایی و تصمیم مدیران برای دستکاری یا عدم دستکاری سود، بستگی به میزان اطلاعاتی دارد که از سایر منابع اطلاعاتی در صنعت قابل دستیابی است. همحرکتی سود که به حرکت همزمان سود شرکت با سود سایر شرکتها در صنعت اشاره دارد، میتواند بر میزان درگیری مدیران با فعالیتهای دستکاری سود تاثیرگذار باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر همحرکتی سود بر احتمال دستکاری سود و همچنین بررسی این ارتباط تحت شرایط رقابت بازار محصول است. نمونه مورد بررسی شامل 134 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1388 تا 1399 است. نتایج آزمون فرضیه اول نشان داد همحرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد. به عبارت دیگر، افزایش همحرکتی سود باعث کاهش احتمال دستکاری سود میشود. بر اساس نتایج فرضیه دوم در شرکتهای با رقابت بازار محصول بالا، همحرکتی سود تاثیر معناداری بر احتمال دستکاری سود ندارد ولی در شرکت-های با رقابت بازار محصول پایین، همحرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد. نتایج آزمون تحلیل حساسیت نیز بیانگر این بود که در شرکتهای با سن بالا، همحرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد ولی تاثیر معناداری در شرکتهای با سن پایین مشاهده نشد.
Accounting literature shows that firms’ managers have different incentives for earnings management and manipulation. However, the ability of managers to manipulate earnings or not, depends on the amount of information that can be obtained from other information sources in the industry. Earnings co-movement, which means firm’s earnings tends to move with other firms in same industry, can affect the involvement of managers with earnings manipulation activities. So, the aim of this study is to investigate the effect of earnings co-movement on the probability of earnings manipulation and also to investigate this relationship under the conditions of product market competition. The sample of this study consists of 134 listed companies in Tehran Stock Exchange during 2009 to 2020. The results of the first hypothesis test showed that earnings co-movement has a negative and significant effect on the probability of earnings manipulation. That is, in firm with higher earnings co- movement, the probability of earnings manipulation is less. The results of testing the second hypothesis also showed that in firms with low competition, compared to high competition, the relationship between earnings co-movement and the probability of earnings manipulation is stronger. Based on the sensitivity analysis test, the relationship between earnings co-movement and probability of earnings manipulation is stronger in companies with old age, compared to young ones.
Machine summary:
اين مفهوم که مديران شرکت هابرايتاثيرگذاريبرباورهاوتصميمات سرمايه گذاران دربازار سرمايه ،اطلاعات وگزارش هايماليرادستکاريياجهت دهيميکنند،درادبيات حسابداريبه خوبيپذيرفته شده است .
براساس مفهوم انتقال اطلاعات درون صنعت ،توانايي مديران براي دستکاري ياايجاد سوگيريدرگزارش هايماليتابعيازاين است که سرمايه گذاران چقدرقادرندازگزارشات ارائه شده توسط ديگرشرکت ها،درباره يک شرکت اطلاعات کسب کنند(فيشروورچيا١٠،٢٠٠٠، هينليوورچيا١١،٢٠١٦).
باتوجه به اينکه هم حرکتيمعياريازمحيط اطلاعاتيشرکت هااست (جکسون وهمکاران ،٢٠١٧)،براي بررسي اينکه آياهم حرکتي سوددرمحيط هاي اطلاعاتي مختلف ،تاثيرمتفاوتي براحتمال دستکاريسوددارد،براساس مطالعات پيشين (نظيرشليفر١٣،١٩٨٥؛جنتزکووشاپيرو١٤،٢٠٠٨؛ جنتزکووکامنيکا١٥،٢٠١٥)متغيررقابت بازارمحصول به عنوان معياري ازمحيط اطلاعاتي انتخاب شده است وتاثيرهم حرکتيبراحتمال دستکاريسوددرمحيط رقابتيبالاوپايين نيز موردبررسيقرارگرفته است .
براين اساس فرضيه دوم پژوهش رابه شرح زيرميتوان تدوين نمود: فرضيه دوم :درشرکت هايبارقابت پايين بازارمحصول ،نسبت به رقابت بالا،رابطه بين هم - حرکتيسودواحتمال دستکاريسودقويترخواهدبود.
بر اساس فرضيه دوم انتظاربراين است درشرکت هايبارقابت پايين ،نسبت به رقابت بالا،رابطه بين هم حرکتيسودواحتمال دستکاريسودقويترخواهدبود.
پس از محاسبه اين شاخص ،شرکت هاي نمونه براساس ميانه رقابت بازارمحصول درصنعت (صنايع بورس )به دودسته شرکت هايبارقابت بالاورقابت پايين تقسيم بنديميشوند.
متغيرمستقل ،هم حرکتيسود است که ازطريق انتخاب بيشترين ضريب همبستگيسودفصلي شرکت باشرکت هاي همان صنعت طي١٦فصل (٤سال )قبل درهرسال محاسبه شده است .
ازميانه اين متغيربرايتفکيک نمونه به دو دسته شرکت هايبارقابت بالاوپايين استفاده شده است .
آزمون اين فرضيه ازطريق تخمين رابطه رگرسيوني(١)به روش داده هايترکيبيولاجيت انجام شده که نتايج آن به شرح نگاره (٢)است .
نحوه آزمون فرضيه دوم پژوهش براساس فرضيه دوم انتظاربراين است درشرکت هايبارقابت پايين ،نسبت به رقابت بالا، رابطه بين هم حرکتيسودواحتمال دستکاريسودقويترخواهدبود.