Abstract:
زیان معنوی، آسیبی است که به حقوق غیرمالی شخص وارد میشود. از دیرباز در امکان جبران این نوع از زیان، تردیدهایی وجودداشتهاست. برای نمونه، در نظام حقوقی آمریکا، آنچنان که از زیاندیدگان مالی حمایت میکردند، از اشخاصی که زیان معنوی دیده بودند، حمایت نمیکردند. بیم از اینکه خسارت معنوی به میزان واقعی ارزیابی نشده و این دغدغه که روش مناسبی برای جبران آن وجود ندارد، سبب میشد دادگاهها تمایلی به جبران زیان معنوی نداشته باشند. با این حال، دادگاهها به ویژه با استفاده از علم روانشناسی در حرکتی تدریجی به سمت پذیرش زیان معنوی پیش رفتند. در نظام حقوقی ایران نیز، با وجود آنکه تردیدهایی در جبران زیان معنوی وجود داشته اما همینک و با توجه به صراحت ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، کمتر در لزوم جبران زیان معنوی تردید وجود دارد. با این حال، آنچه هنوز، مبهم است، روش جبران این زیان است، این ابهام، سبب شده تا برخی از دادگاهها به استناد اینکه روش مشخصی برای جبران وجود ندارد، از صدور حکم امتناع ورزند. با این حال، به نظر میرسد استفاده از روش عذرخواهی و نیز، پرداخت پول، ابزارهای مناسبی برای جبران باشند. البته قاضی باید در هر مورد و متناسب با شرایط هر پرونده، تشخیص دهد که کدامیک از روشهای فوق، با «اوضاع و احوال قضیه» سازگارتر بوده و بهتر میتوانند زیان زیاندیده را جبران کرده و یا حداقل، خسارت او را تسکین دهد. در مقاله پیشرو، با تاکید بر رویه قضایی ایران و با مطالعه نظام حقوقی آمریکا، تلاش میشود قابلیت مطالبه و روش جبران زیان معنوی بررسی شود.
Moral loss is a kind of harm which damages the person,s non-financial right. At first, there was doubt about the possibility of compensation for this type of loss. For example, in the USA legal system, they did not pay enough attention to victim,s moral losses as they do for financial losses. It was argued that moral damages are not visible and so we don’t know the real loss and we should trust just to the victim. In addition, the lack of a structured method of compensation and assessment, makes this kind of loss, secondary damages. How ever, especially, using the psychology Science, courts gradually began to accept moral damages.In Iran, Also there was doubt about moral damages. But today Due to the criminal procedure code which approved in 1392, the compensation for moral damages is acceptable. But what is still vague, is the method. How ever, it seems using some methods like apologize or financial compensation are more practical.Ofcourse in each case this is the judge who should recognize which approach is better and proportional to the plaintiff and his personal loss. In this article we try to study the methods of moral compensation in Iran legal system, and we will use the American studies about this subject and also the cases which raised in Iran judicial procedure.
Machine summary:
در رویۀ قضایی نمونه هایی از روش های جبران خسارت نظیر روش عذرخواهی، انتشار حکم عامل زیان در جراید و حتی روش های مالی مشاهده میشود و این پرسش را ایجاد میکند که برای مثال عذرخواهی شیؤە مناسبی برای جبران زیان معنوی است ؟ در چه مواردی و تا چه حدی میتواند مؤثر باشد؟ یا اگر قرار است از روش مالی استفاده کنیم ارزیابی بر چه اساسی باید صورت بگیرد؟ در ادبیات حقوقی ایران ، پژوهش های ارجمندی در رابطه با خسارت معنوی صورت گرفته است ؛ با این حال ، اغلب این پژوهش ها ناظر به پذیرش ضرورت جبران خسارت معنوی است ، عمدتا نیز، تلاش شده با تأکید بر منابع فقهی، خسارات معنوی نیز همچون خسارات مالی قابل جبران دانسته شود (نیک فرجام ، ۱۳۹۲: ۱۱۵؛ ربانی، ۱۳۹۹: ۱۱۱).
F. , (1991), Beyond Tort Reform , Developing Better Tools for assessing damages for personal injury ,Yale journal of regulation,vol8, seen at http://www.
, (1955), Placing a Price on pain and suffering: A method for helping juries determine Tort damages for nonmonetary injuries, California law review, vol 83, n3, seen at: http://www.