Abstract:
در پژوهش حاضر اطلاعات به دست آمده از دستنوشتههای تورفان و دون هوانگ درباره مسیحیان سغدی و ترک بررسی می شود. نسخه های خطی مسیحی مجموعه تورفان اکثرا از ویرانههای شویپانگ در نزدیکی بولاییق در شمال تورفان کشف شده اند. دومین و سومین هیاتهای اعزامی تورفانی آلمان، کتابخانه کاملی از نسخ خطی تکه تکه شده در این مکان پیدا کردند که از نظر محتوایی یا به دلیل استفاده از خط سریانی، به عنوان متون مسیحی شناسایی شدند. زبان اصلی نسخه های خطی موجود، سغدی و سریانی است، اما چهل یا پنجاه قطعه به ترکی اویغور و همچنین بخشهایی از (کتاب) مزامیر به چند زبان دیگر یعنی یکی به فارسی میانه (به خط پهلوی)، یکی دوزبانه به خط سریانی و فارسی نو (به خط سریانی)، و حتی اولین سطر یک مزمور به زبان یونانی به عنوان توضیحی برای ترجمه آن به سغدی وجود دارد. تعداد بسیار کمی از متون مسیحی به زبانهای سریانی، سغدی، ترکی و فارسی در سایر مکانهای واحه تورفان، مانند آستانه، قوچو، قروتقا و تویوق کشف شده است. در این پژوهش نسخه های خطی از نظر محتوا و زبان و خطی که با آن نوشته شده است، مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعاتی که درباره مسیحیان سغدی و ترک از این دستنوشته ها کشف شده، ذکر گردیده است.
Nicholas Sims-WilliamsTranslated to Persian:Poorchista Goshtasbi ArdakanyThe great majority of the Christian manuscripts of the Turfan collection derive from a single site, the ruin of Shui-pang near Bulayiq, north of Turfan. Here the second and Third German Turfan Expeditions unearthed a whole library of fragmentary manuscripts, most of which were easily identifiable as Christian texts, either by their contents or by their use of the Syriac script. The principal languages of the manuscripts are Sogdian and Syriac, but there are also forty or fifty fragments in Uygur Turkish, as well as parts of the Psalter in several other languages: one in Middle Persian (in Pahlavi script), one bilingual in Syriac and New Persian (in Syriac script), and even the first line of a psalm in Greek as a superscription to its translation into Sogdian. A very few Christian texts in Syriac, Sogdian, Turkish, and Persian were discovered at the sites in the Turfan oasis, such as Astana, Qoco, Qurutqa, and Toyoq.
Machine summary:
زبان اصلي نسخه هاي خطي موجود، سغدي و سرياني است ، اما چهل يا پنجاه قطعه به ترکي اويغور و همچنين بخش هايي از (کتاب ) مزامير به چند زبان ديگر يعني يکي به فارسي ميانه (به خط پهلوي )، يکي دوزبانه به خط سرياني و فارسي نو (به خط سرياني )، و حتي اولين سطر يک مزمور به زبان يوناني به عنوان توضيحي براي ترجمه آن به سغدي وجود دارد.
Klasse; BT XII= SIMS-WILLIAMS, 1985; DTS= SIMS- WILLIAMS-Hamilton, 1990; ST I= Müller,1913; ST II= Müller-Lentz, 1934; STSC= Schwartz, 1967; UW= RöHrborn, 1977.
زبان اصلي نسخه هاي خطي ، سغدي و سرياني است ، اما چهل يا پنجاه قطعه به ترکي اويغور و همچنين بخش هايي از (کتاب ) مزامير به چند زبان ديگر يعني يکي به فارسي ميانه (به خط پهلوي )،٢ يکي دوزبانه به خط سرياني و فارسي نو (به خط سرياني )،٣ و حتي اولين سطر يک مزمور به زبان يوناني به عنوان زيرنويس ١ نک به ٨٨ .
شايد دليل بهتري براي در نظر گرفتن کتيبه سغدي ديگري که هنوز منتشر نشده بر روي همان صخره به عنوان کار يک مسيحي وجود داشته باشد، همان طور که عبارت آن نشان مي دهد: wry trxʼn pr βγy nʼm ʼʼγtʼym «من tarxan ̈Uri، به نام خدا به اينجا آمده ام ».
٦ با اين پيشينه ، مزمور پهلوي يافت شده در بولاييق را مي توان کالاي وارداتي از کليساي مادري در ايران و استفاده از زبان فارسي ميانه براي بخش هاي عاميانه عبادت به عنوان ويژگي اولين دوره در تاريخ جامعه مسيحي در واحه تورفان دانست ، قبل از اينکه سغدي به مقام زبان کليسا ارتقا يابد.