Abstract:
روحانیت تشیع به عنوان یکی مهمترین جریانهای سیاسی و فکری در ساختار سیاسی و فرهنگی کشور ایران به شکل مشخص از دوران صفویه مطرح گردید. در دوره بعد از انقلاب اسلامی 1357ش، روحانیون در قالب یک جریان تاثیرگذار در تمامی عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور یافتند. علاوه بر این در حوزهای تئوریک، از جمله در عرصه تاریخ نگاری نیز به عنوان یک طیف فعال در شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی مطرح گردیدند، مبنا و اساس فکری این جریان، برداشتی از تعالیم اسلام، مذهب تشیع و حکومت اسلامی شکل گرفته بود. هدف این پژوهش بررسی بینش و نگرش روحانیون شیعه در شکل گیری و تداوم جریان تاریخ نگاری اسلامی بعد از انقلاب اسلامی است، بویژه اینکه برخی از روحانیون بعد از پیروزی انقلاب به عنوان نگارندگان و محققان در عرصه تاریخ حضور یافتند و اقدام به تدوین و نگارش کتب تاریخی نمودند. فرضیه این پژوهش این است که متاثر از انقلاب اسلامی، طیفی جدیدی از مورخان روحانی با پشتوانه حاکمیت جمهوری اسلامی در قالب تاریخ نگاری رسمی، دست به تدوین و تولید منابع تاریخ نگارانه زدند.روش و رویکرد این پژوهش به شکل توصیفی– تحلیلی با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای است. همچنین یافته ها این پژوهش نشان می دهد به نسبت حجم گستردهای منابع تاریخنگاری بعد از انقلاب در داخل کشور، تولید و نگارش آثار تاریخی از جانب روحانیون، گسترهی قابل قبولی را به خود اختصاص میدهد و خود منجر به توسعه و بعضا شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی در این دوران شده است.
In the period after the Islamic Revolution of 1979, clerics were present in the form of an influential movement in all political, social and cultural fields. In addition, in theoretical areas, including in the field of historiography, they were also brought up as an active spectrum in the formation of the Islamic historiography current, the basis and intellectual basis of this current, an understanding of the teachings of Islam, the Shia religion and the Islamic government was formed.The purpose of this research is to investigate the insight and attitude of Shia clerics in the formation and continuation of Islamic historiography after the Islamic revolution, especially that some clerics appeared as writers and researchers in the field of history after the victory of the revolution and began to compile and write books. They made history. The hypothesis of this research is that, influenced by the Islamic Revolution, a new range of clerical historians started compiling and producing historiographical sources with the support of the government of the Islamic Republic in the form of official historiography.The method and approach of this research is descriptive-analytical based on documentary and library sources. Also, the findings of this research show that compared to the vast volume of historiographical sources after the revolution in the country, the production and writing of historical works by clerics occupies an acceptable range and leads to the development and sometimes the form The flow of Islamic.
Machine summary:
بینش و ارزش های پذیرفته شده در تاریخ نگاری و نیز اندیشه ی تـاریخ نگارانـه ی روحـانیون مورخ تا حد فراوانی تحت تأثیر نگاه و رویکرد تاریخی امام خمینی (ره ) قرار داشته است که در دوران بعد از انقلاب اسلامی ١٣٥٧ش ، نسلی از روحـانیون تـاریخ نگـار کسـانی ماننـد حمیـد روحانی ، علی دوانی ، روح الله حسینیان ، عمید زنجانی و دیگران به شکل کیفی و کمی دست به نگارش کتب و آثار تـاریخی بـا موضـوعاتی چـون تـاریخ انقـلاب اسـلامی ، تـاریخ اسـلام و تشیع زدند و به یکی از جریان های تاریخ نگاری در داخل کشور به شکل رسمی مبـدل شـدند.
در داخـل کشـور نیـز در اوایـل انقلاب مورخان برخاسـته از جریـان هـای مختلـف فکـری و سیاسـی اقـدام بـه تـدوین آثـار تاریخی نمودند از آن جمله آثاری مانند انقلاب اسلامی و مردم مشهد از رمضان علی شـاکری ، انقلاب ایران در دو حرکت و بازیابی ارزش ها از مهدی بازرگان ، انقلاب ایران و مجاهدین خلق از کــاظم رجــوی ، حــزب تــوده ایــران از نورالــدین کیــانوری ، انقــلاب و ضــدانقلاب از جلال الدین فارسی و انتشار برخی اسناد دوره پهلوی به عنوان نمونه مجموعه ١١ جلدی اسـناد لانه جاسوسی در طی سال های ١٣٦٤-١٣٦٨ش ، از این دست آثـار هسـتند؛ امـا در ایـن سـیر تکــوینی تــاریخ نگــاری برآمــده از انقــلاب اســلامی ، دســته از مورخــان پــای بــه عرصــه تاریخ نگاری گذاشتند که با سبک و سیاقی متفاوت با گذشته و با بینش و نگرشی مذهبی اقـدام بـه تـدوین کتـب و متـون تـاریخی نمودنـد کـه بعضـاً از آنهـا بـه عنـوان مورخـان روحـانی تعبیر می گردد.