Abstract:
موسیقی شعر، از عوامل زیبایی و جذّابیت متون منظوم است. این عامل در غزلهای انوری، جلوهای دیگر یافته و با تکرار و توازن همراه است. انوری بهکمک توازن آوایی و بهرهگیری از توازن کمّی، اوزان مختلفالارکان زیادی را در اشعارش به کار برده که این امر، سبب افزایش ضربآهنگ غزلهای او شده است. وی با توازن کمّی، به انواع تکرار دست میزند؛ بهطوری که با تکرار انواع همخوان و واکه با بسامد زیاد صامت «د» و «ر» و بهرهگیری از مصوّت بلند «آ»، غزلهای شورانگیزی سروده است. انوری در بحث توازن واژگانی، از انواع تکرار یک صورت زبانی کامل بهره میبرد که این امر با تکرار انواع اسم و فعل و حرف در آغاز، میان و جایگاه قافیه، بهخوبی مشهود است؛ بهطوری که تکرار فعل در جایگاه قافیه، از بسامد بیشتری برخوردار است. وی تکرار کامل یک صورت زبانی را بهشکل منادا و جمله به کار گرفته و با بهرهگیری از تکرار یک صورت زبانی ناقص، موجب میشود انواع جناس را در غزل به کار گیرد. این امر با تکرار جناس مضارع و خط، نمود بارزتری مییابد. انوری با بهرهگیری از انواع توازن، با رعایت انواع همخوانها و تکرار یک صورت زبانی کامل و ناقص، موسیقی خاصّی به غزلهایش بخشیده است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی صورت گرفته است. ابتدا مباحث توازن آوایی و واژگانی را در غزلهای انوری شناسایی و سپس ضمن تحلیل آنها، بسامد هرکدام را در قالب نمودار مشخّص کردهایم.
The music of poetry is one of the most beautiful and appealing elements of poetic texts, which is found in Anvari's sonnets, which is accompanied by repetition and balance. Anvari, with the help of phonetic balance, and the use of a slight balance, used many different metaphors in his poetry, which increased the rhythm of his sonnets. He balances the types of repetitions with a slight balance so that repetitive consonants and vowels with a high frequency of consonants "D", "R" and enjoyment of the long vowel "A" are the lyrics. In the discussion of lexical balance, Anvari uses a variety of repetitions of a complete linguistic form, which is well known by repeating the types of nouns, verbs, and words in the beginning, between and in the rhyme position, so that repetition of the verb in the rhyme position is more frequent. He uses the complete repetition of a linguistic form in the form of menadas and sentences, and by using; a repetition of an incomplete linguistic form makes it possible to use a variety of puns in the sonnet, which is more pronounced with repetition of puns and lines. . Thus, it can be said that Anvari has given certain music to his sonnets using a variety of consonants and repeating a complete and incomplete linguistic form. We have identified in Anvari's sonnets, and then analyzed each of them, specifying the frequency of each in the form of graphs.
Machine summary:
انوري در بحث توازن واژگاني، از انواع تکرار يک صورت زباني کامل بهره ميبرد که اين امر با تکرار انواع اسم و فعل و حرف در آغاز، ميان و جايگاه قافيه ، به خوبي مشهود است ؛ به طوري که تکرار فعل در جايگاه قافيه ، از بسامد بيشتري برخوردار است .
انوري با بهره گيري از انواع توازن ، با رعايت انواع همخوان ها و تکرار يک صورت زباني کامل و ناقص ، موسيقي خاصي به غزل هايش بخشيده است .
بسامد اين گونه توازن کمي در غزل هاي انوري، از نمود بيشتري برخوردار است : اي کـرده خـجـل بتـان چيـن را بـازار شـکـستـه حـور عين را بـنشـانـده پـيـاده مــاه گـردون بـرخـاستـــه فـتـنـۀ زمـيـن را (همان : ٤٦٧) وزن شعر: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف ) ترتيب توالي ارکان ، نشان دهندة مختلف الارکان بودن آن است .
تکرار آغازين واکه توازن و تکرار ممکن است در آغاز واژگان اتفاق افتد که اين موضوع در غزل هاي انوري بيشتر به صورت تکرار مصوت بلند ديده ميشود: آتـش دل گــرچــه پـنهـان مـيکنـم آب چـشـمــم آشــکـارا مـيکـنــد (انوري، ١٣٦٤: ٥٠٥) از دور بـــديــــدم آن پــــــري را آن رشــــک بـــتـــان آذري را (همان : ٤٦٧) دارم ز آب و آتش ياقوت و جزع تو در آب ديده غرق و بر آتش جگر کباب (همان : ٤٦٩) ٢-٢-٢-١.
تکرار واژگاني يک صورت زباني کامل تک واژه اي در اين بخش از توازن واژگاني، تکرارهايي در آغاز ابيات صورت ميگيرد که باعث افزايش موسيقي شعر ميشود که در غزل هاي انوري نيز نمونه هايي ميتوان مشاهده کرد.