Abstract:
مقالهء حاضر شامل مسائل مربوط به معتقدات مزداپرستان دربارهء مرگ و مراسم وابسته بدان در این جهان است.در این نوشته فرجامشناسی مزداپرستی و آیین دفن مردگان براساس متنهای کهن اوستا(اوستای کهن که شماری از یسنههاست) و اوستای جدید که(اوستای جدید کتابها و مجموعههایی چون یشتها،وندیداد،خرده اوستا و یسپرد و یسنههای جدید را دربر میگیرد.)-و از لحاظ دورههای جدیدتر و براساس متنهای پارسی میانه یا پهلوی(مانند روایت پلهوی،ارداویرافنامه، گزیدههای زادسپرم،مینوی خرد و...)مورد بحث قرار میگیرد.طبیعی است که در مورد اقوامی چون ایرانیان که دارای آثار دینی مکتوبی از دورانهای کهن و میانه و نو هستند،باید هر دوره را به صورتی مجزا مورد مطالعه قرار داد.زیرا در طول زمان و با تغییرات و تحولات اجتماعی و فرهنگی و تاریخی گوناگون دیدگاهها و برداشتهای تازهای پدید میآید که در هر مقطع بر جهانبینی و چگونگی آرا و عقاید مردم آن زمان اثر میگذارد و به آن رنگ تازهای میدهد.
Machine summary:
چنین به نظر میرسد که مسائلی به عقاید دینی زرتشتیان اضافه شده است؛از جمله،تقسیم عمر جهان به 3 یا 4 دوره که هرکدام شامل سه هزار سال خواهد بود(کای بار،آسموسن،بویس،دیانت زرتشتی،801)و در اواخر هر هزاره از سه هزار سال باقیمانده از عمر جهان نطفهء زرتشت که در دریای کیانسه محفوظ است در زهدان دختری که برای شنا به آب داخل شده جای میگیرد.
زرتشت خود در آغاز هزارهء اول از سه هزار سال آخر(هزارهء دهم)به جهان میآید،در پایان این هزاره و آغاز هزارهء بعد(یازدهم)فرزندی که از نطفهء او پدید آمده است،بنام"اوشیدر"به جهان پای مینهد،در پایان این هزاره و آغاز هزارهء دوازدهم فرزند دوم او بنام"اوشیدر ماه"و در پایان هزارهء دوازدهم،فرزند سوم بنام "سوشیانس"(ویدن گرن،ادیان ایرانی،ص 721)که منجی آخر الزمانی است و اوست که عالم هستی را به کلی از شر اهریمن رها و فرشگرد را برقرار خواهد کرد.
این مراسم که نشان دادن جنازه به سگ است و نیز مراسم فراوان دیگری که در اولین سال مرگ و سالهای پس از آن انجام میگیرد،همه میراث گذشته روزگاران قدیم ایرانیان قبل از زرتشت است(بویس،تاریخ کیش زرتشت،ص 644 و 444).
بیرون از دسترس سگها و روباهها و گرگها،جایی که باران بر آن فرو نریزد و اگر بتوانند باید آن را در میان سگها یا گچ یا گل قرار دهند و یا اگر نمیتوانند در زیر نور آفتاب و نگاه خورشید گذارند(94/6-15) نیبرگ معتقد است که بههرحال،باور رستاخیز برای دین زرتشتی باستان به روشنی وجود دارد و تا به امروز یک جزو زنده این باور است.