Abstract:
سیستان ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژهای که دارد در طول تاریخ همواره مواجه با پدیدهی خشکسالی بوده است؛اما خشکسالیهای سالهای 1377 تا 1383 ابعاد گستردهتر و مخربتری داشته است؛ بطوری که باید گفت ارکان اقتصاد روستاهای سیستان را کاملا متزلزل کرده است.از آنجا که حیات اقتصادی و اجتماعی سیستان بستگی تام به حیات هیرمند و هامونها دارد،کاهش و نهایتا قطع آورد سالانه هیرمند و نیز کاهش سطح هامونها و تبدیل آن به کفه خشک موجب ظهور خشکسالی هیدرولوژیکی در طی سنوات اخیر شده است که این خود سرمنشأ بروز انواع خسارات و آسیبهای اقتصادی در سطح ناحیه و نیز مناطق روستایی گردیده است.در این میان فقدان واکنش واقعبینانه و علمی در برابر این پدیده مزید بر علت شده و دامنه آسیبها و خسارات را گستردهتر نموده است.در این نوشتار،ضمن تحلیل اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصادی روستاهای سیستان،راهکارهای مقابله با خشکسالی ارائه شده است.
Machine summary:
"بدینترتیب میزان تولید علوفه مراتع و نیزارهای ناحیهی سیستان در شرایط غیر خشکسالی تقریبا 151733 تن میباشد(اداره کل منابع طبیعی استان سیستان و بلوچستان،1383:9)کل میزان خسارات وارده به این بخش براساس مندرجات جدول شمارهی 7 در طی دورهی خشکسالی حدود 179/919957 میلیون ریال برآورد شده است.
جدول 13:میزان تغییرات در وضعیت اشتغال روستاهای نمونه واحد:خانوار* سال شغل\1377\1383\درصد تغییرات زراعت\1235\852\69%- دامداری\909\627\69%- زراعت-دامداری\3143\2200\70%- صیادی\326\0\100%- سایر مشاغل\1013\2027\100% جمع\6626\5706 (*)اطلاعات میدانی نگارنده،بهار 84 (به تصویر صفحه مراجعه شود) الف)روند تغییرات سطح زیر کشت (به تصویر صفحه مراجعه شود) پ)میزان تولید محصولات کشاورزی (به تصویر صفحه مراجعه شود) ث)روستاهای خالی از سکنه شهرستان زابل (به تصویر صفحه مراجعه شود) چ)تغییرات در وضعیت اشتغال روستاهای نمونه برحسب خانوار (به تصویر صفحه مراجعه شود) ب)روند تغییرات مساحت نیزارهای هامون (به تصویر صفحه مراجعه شود) ت)روند خسارات وارده به مراتع و نیزارهای هامون (به تصویر صفحه مراجعه شود) ج)میزان تولید ماهی در شهرستان زابل (به تصویر صفحه مراجعه شود) ح)جمعیت تحت پوشش کمیته امداد امام شکل 2:اثرات خشکسالی بر اقتصاد روستایی ناحیه سیستان نتیجهگیری و ارایهی راهبردها با عنایت به اینکه پدیدهی خشکسالی بهویژه خشکسالی هیدرولوژیکی،سیستان ایران را متناوبا تحت تأثیر قرار میدهد،همواره خسارات و آسیبهای مختلف اقتصادی،اجتماعی نصیب مردمان این سرزمین میگردد.
از سوی دیگر اثرات غیر مستقیم این پدیده را میتوان در مواردی همچون افزایش جمعیت تحت پوشش کمیته امداد امام به میزان 80 درصد نسبت به قبل از خشکسالیهای اخیر، افزایش آسیبپذیری در مقابل خشکسالی،تشدید مهاجرتهای روستایی و افزایش آبادیهای خالی از سکنه به 236 پارچه،کاهش 80 درصدی قیمت اراضی زراعی و باغات و نهایتا تغییر در ساختار اقتصادی روستاهای سیستان به شکل کاهش قابل ملاحظه سهم فعالیتهای زراعی- دامی،صیادی و متناظرا افزایش افزایش چشمگیر فعالیتهای خدماتی بهویژه قاچاق کالا و مواد سوختی به میزان 100 درصد خلاصه نمود."