Abstract:
در این مقاله،نخست واژه«صمت»از نظر علم لغت و در اصطلاح علم اخلاق توضیح داده میشود.سپس به کاربرد آن در قرآن کریم اشاره میگردد.با ترسیم میدان معناشناسی«صمت»در نهج البلاغه،واژگان هممعنای آن مشخص شده،به منظور آشکارتر شدن معنای این واژه،تطور دلالی آن در میان روایات و نزد صاحبان عقل و قلب بیان میشود. و واژه«سکوت»دارای یک سیستم معنایی است که باید عناصر مرتبط با آن را در مسیر تاریخی معنای لغوی استخراج کرد،و از نظر اصطلاحی نیز میباید در تطورات دلالی، مصادیق گوناگون آن در متون مختلف دینی،علمی و اخلاقی روشن شود. صمت یا سکوت،هم دارای ارزشهای اخلاقیاند و همکلامی.بنابراین،بسته به اینکه آندو را در کجا به کار بریم،پیوسته بر مصادیق آن افزوده میشود.پس صمت یا سکوت از باب اشتراک معنوی تلقی میگردد. صمت یا سکوت با واژگانی همچون حکمت،حلم و علم ارتباط دارد و به همین دلیل در زبان اهل حدیث یکی از چهار رکن تفقه به شمار میآید.
The term silence has a semantic system that the elements related to it in the historical course of its literal meaning have to be extracted and its various evidences in different religious، scholarly، and ethical texts to be clarified terminologically in its evidential transformation. In view of this issue، the writer has regarded ṣamt or silence in terms of shared meaning and proceeded to explain its relation to such terms as ḥikmat (Divine wisdom)، ḥilm (forbearance)، and ‘ilm (knowledge). In conclusion، he has analyzed the semantics field of the term ṣamt and its synonyms in Nahj al-Balāgha.
Machine summary:
مقدمه در این زمینه با بررسیهای ممتد،واژگان هم معنای سکوت به صورت زیر جستوجو شده است که ما مرکز ثقل آن را با توجه به منابع حدیث و قرآن«صمت»تعیین میکنیم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) رعیل(آنکه در کلامش گویایی نیست،زبانش گیر میکند و نمیتواند درست سخن بگوید) آنچه از واژگان بالا مورد بررسی قرار میگیرد،در واقع واژگان هممعنا و نه لازم آنها به شرح زیر است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) صمت-صمتا و صمتا،أطال السکوت.
این وضعیت را«ترک ما لا یعنی» مینامند؛پس صمت مطلق سکوت نیست، چرا که براساس حدیث پیامبر صلی الله علیه و اله که یاد شد و تعریف صاحب جامع السادات،اگر بنا باشد انسان هیچ نگوید،ساکت است و سکوت نمیتواند بار ارزشی«صمت»را دارا باشد.
طرح بخث تطور معنایی واژه«صمت»در نهج البلاغه واژه صمت در نهج البلاغه هجده بار تکرار شده است که ما از میان آنها با مواردی که از نظر معناشناسی ما را یاری دهد روبهرو خواهیم شد: 1-در حکمت 281 میفرماید: «لاخیر فی الصمت عن الحکم؛کما أنه لاخیر فی القول بالجهل»؛آنجا که باید سخن درست و حکیمانه گفت در خاموشی خیری نیست،چنانکه در سخن ناآگاهانه و از روی جهل نیز خیری نخواهد بود.
یک-پیامبر صلی الله علیه و اله وقتی سکوت کند و آنچه را نباید بیان کند خاموش میماند،و این برای آن است که به امت سکوت را در جایی که به آنان مربوط نمیشود،تعلیم دهد.
«صمت»در این گفتهء امام علیه السلام نیز همچون گذشته به معنای سکوت و خاموشی است.