Abstract:
به منظور شناسایی و طبقهبندی الگوهای سینوپتیکی ایجادکننده سرماهای شدید منطقه شمال غرب کشور دمای حد اقل روزانه ماههای ژانویه،فوریه و مارس شش ایستگاه منطقه در دوره 2003-1986 از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد.با استفاده از نرمافزار excel تعداد 59 روز سرد براساس آستانه تعریف شده انتخاب گردید.تمام ویژگیهای آماری داده هادر نرمافزار sPss پردازش شدند.برای روزهای انتخاب شده آمار روزانه فشار،دما و بردار باد سطح زمین،ارتفاع دما،و بردار باد تراز 500 هکتو پاسکال از سایت cdc.noaa.gov دریافت شد.برای به دست آوردن الگوهای فشار در منطقه مورد مطالعه،دادههای فشار روزهای سرد در نرمافزار sPss با استفاده از برنامه تحلیل عاملی به 11 عامل کاهش یافتند این عاملها در مجموع 95 درصد واریانس دادهها را تبیین کردند.سپس با استفاده از روش ادغام وارد (ward) برنامه خوشه بندی پراکندگی فشار روزانه 59 روز به چهار الگوی پرفشار غربی،کمفشار اورال،الگوی مداری،و پرفشار آرارات تقسیم شدند.این الگوها نشان دادند که در 70 درصد از موارد سرماهای شدید در شمال غرب ایران، اکثرا با استقرار ناوهای عمیق برروی شمال ایران و قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در قسمت عقب آن و همچنین وجود یک پرفشار در سطح زمین رخ میدهند.در بقیه موارد سرمایش تابشی سطح زمین عامل اصلی سرماهای شدید میباشد.
Machine summary:
"این الگوها نشان دادند که در 70 درصد از موارد سرماهای شدید در شمال غرب ایران، اکثرا با استقرار ناوهای عمیق برروی شمال ایران و قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در قسمت عقب آن و همچنین وجود یک پرفشار در سطح زمین رخ میدهند.
الگوی تراز 500 هکتوپاسکال(شکل 11)نیز ناوهای عمیقی را نشان میدهد که محور آن روی کوههای اورال،شرق دریای خزر و جنوب غربی ایران تا عربستان ادامه دادر و همراه خود هوای سرد را از عرضهای شمالی به سوی منطقه سرازیر میکند.
طبق این نقشه در شمال منطقه جنب حاره و عوضهای میانی کمربند پرفشاری با جهت مداری حاکم است که برروی شمال غرب ایران و کوههای آرارات بر اثر ارتفاع زیاد منطقه از سطح دریا و سرمایش بیشاز حد سطح زمین تشدید شده است و فشار مرکزی آن به 5،1027 هکتوپاسکال رسیده است.
بحث و نتیجهگیری با توجه به یافتههای بدست آمده از تحلیل سینوپتیکی سرماهای شدید در منطقه شمال غرب ایران،چنین استنباط میشود که 70 درصد(از مجموع 59 روز سرد انتخاب شده در تحقیق حاضر،41 روز سرد را شامل میشود)از عوامل اصلی بوجود آورنده سرماهای شدید زمستان این ناحیه،وجود یک ناوه عمیق برروی شمال ایران در تراز 500 هکتوپاسکال و نیز وجود یک پشته بسیار قوی برروی اروپا در همان سطح و وجود پرفشار در سطح زمین روی منطقه مورد مطالعه میباشد.
بنا به تحقیق انجام یافته در حدود 30 درصد(18 روز سرد)سرماهای شمال غرب ایران در رابطه به ویژگیهای منطقهای چون موقعیت جغرافیایی،ارتفاع و سرمایش شدید سطح زمین در منطقه مورد مطالعه به وجود میآیند."