Abstract:
سنت معصومین(ع)،دومین منبع اساسی کشف و تببین معارف الهی دین اسلام،امروزه و در عصر غیبت،در مجموعههای روایی برای ما به یادگار مانده است و از آنجا که در گذر زمان به دلایل گوناگون از تغییر و تحریف بر کنار نمانده و بهره برداری از آن نیز در تبیین ارزشها و احکام دین،نیاز به تحلیل و تشریح فنی و عالمانه دارد،نقد و ارزیابی روایات،شیوه و سیرهء مستمر دانشمندان اسلامی بویژه اندیشوران شیعی بوده است و بر خلاف آنچه که مشهور است،تنها به نقد خارجی و ارزیابی اسنادی آنها اکتفاء نکرده،بلکه با بهرهگیری از رهنمودهای قرآن کریم،ارشادات معصومین(ع)،براهین عقلی و روشهای علمی به نقد و تحلیل متون احادیث نیز توجهی در خور و بایسته داشتهاند. تبیین اصل صدور حدیث و کشف روایات جعلی و ساختگی،تبیین و کشف جهت و مورد صدور حدیث و کشف دلالت الفاظ و عبارات حدیث،مهمترین مراحل نقد متن است. حدیثی که با مبانی و ملاکهای صدور خبر از معصوم(ع)هماهنگ و در مقام تشریع حکم و یا ارزشهای الهی بیان شده،تحریفات لفظی و معنوی از آن زدوده گردیده و مفاهیصم الفاظ و عبارات آن با موازین علمی تحلیل وتشریع شده باشد،حجت،قابل استناد و در تبیین علوم و معارف اسلامی،ابزاری کارساز و کارآمد خواهد بود.این مقاله تنها به جایگاه و چگونگی نقل متون روائی در علوم سه گانه حدیث یعنی علم رجا،درایة و فقه الحدیث میپردازد.
Machine summary:
"2 در این جا مسأله بسیار مهمی که دلالت بر دقت نظر محدثین و دانشمندان علم رجال در نقد حدیث دارد این است که از دیدگاه ایشان ضعف سند الزاما موجب ضعف متن حدیث نیست،همچنان که از صحت سند نیز،صحت متن دانسته نمیشود،پس گاهی در عین ضعف سند حدیثی،متن آن را صحیح میدانند،زیرا مضمون آن از طرق دیگری نقل شده است و گاهی نیز علی رغم صحت سند،متن آن را به علت شذوذ یا علتی،صحیح نمیدانند،به همین دلیل تصریح کردهاند که،هنگامی که حدیثی با سند ضعیفی دیده شود،باید گفت:این حدیث با این سند،ضعیف است و نباید آن را بطور مطلق ضعیف نامید،آن چنان که برخی از غیر متبحرین در حدیث با مشاهده ضعف سند،متن آن را نیز ضعیف میانگارند،زیرا گاهی ممکن است حدیثی باسند ضعیف با اسناد دیگری روایت شده باشد،لذا باید صدور حکم ضعیف نسبت به حدیثی حتما از طرف بزرگان و دانشمندان باشد که عدم صدور حدیث از -------------- (1)-همان،ص 79-69.
5-فقه الحدیث،نهایت اهتمام محدثین شیعه به نقد متون روائی محدثان اسلامی،اعم از شیعه و اهل سنت،بعد از طی مراحل مختلف جمع و تدوین حدیث،که در نهایت به پدید آمدن جوامع روائی مانند صحاح سته،موطا ابن مالک و مسند ابن حنبل و دیگر کتب حدیث در میان اهل سنت و کتب اربعه و جوامع ثلاثه در میان شیعه انجامید و با برداشتن گامهای بلد دیگری در پیراستن سنت شریف از پیرایههای بسته بر آن و ابداع علوم مختلف حدیث مانند علم رجال و درایة الحدیث،در آخرین گام شرح،توضیح و تبیین متون و مضامین مرویات و احادیث را سر لوحهء کار خویش قرار دادند تا علاوه بر فهم و درک صحیح از سنت معصومین(ع)،با نقد متون روایات،پس از نقد اسناد آنها،احادیث و روایاتی را که علی رغم صحت سند،به دلیل هماهنگی با دیگر احادیث معتبر یا ادلهء شرعی، قابل اعتماد هستند."