Abstract:
<P>علامه قطب الدین محمود بن مسعود شیرازی به سال 634 هجری در شیراز دیده به جهان گشود،نزد پدرش ضیاء الدین مسعود بن مصلح کازرونی علم طبابت آموخت.سپس در پی فراگیری علوم مختلف از شهر و دیار خود خارج و در خلال سفرهایش از محضر دانشمندان بزرگی چون خواجه نصیر الدین طوسی بهرهمند گردید.آشنایی علامه با خواجه نصیر طوسی و همراهی با وی نقطه عطفی در زندگی و فعالیتهای علمی علامه محسوب میشود،علامه در بنیادگذاری رصدخانه مراغه و تدوین((زیج ایلخانی))با خواجه،همکاری داشته است.از سوی دیگر وی با دستگاه حاکمه مغول(ایلخانان)و وزرای ایرانی آنها نیز ارتباط داشته و در این راستا حتی ماموریتهایی نیز به علامه شیرازی محول گردیده است.سالهای پایانی عمر قطب الدین در تبریز سپری شده،وی سرانجام به سال 710 هـ ق در این شهر چشم از جهان فروبسته و در آرامگاه چرانداب تبریز به خاک سپرده شد این شخصیت بزرگ و عالم برجسته در بسیاری از علوم از جمله:طب،ریاضیات،نجوم،موسیقی،فلسفه و...صاحبنظر و دارای تالیفات متعدد بوده و از اینرو شخصیت و زندگانی وی از ابعاد مختلف قابل بررس و تحقیق است.</P><P> در این نوشتار شخصیت و زندگانی علامه قطب الدین شیرازی،روابط علامه با رجال و دانشمندان بزرگی چون خواجه نصیر الیدن طوسی و خواجه رشید الدین فضل ا...همدانی و به واسطه این دو با دستگاه حاکمه مغول( ایلخانان)مور بررسی قرار میگیرد.از سوی دیگر علامه،واپسین سالهای عمر خود را در تبریز گذرانده و عاقبت در این شهر آرام گرفته،از اینرو حوادث دوران اقامت ایشان در تبریز و موضوع وفات و تدفین وی در آرامگاه چرانداب تبریز از دیگر مباحثی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است.</P>
Machine summary:
"ق تالیف کرده است درخصوص پیشنهاد خواجه نصیر الدین طوسی در مورد احداث رصدخانه و موافقت ایلخانان مینویسد: این سخن موافق مزاج و مزید اعتناء ایلخان گشت و تولیت اوقاف تمامت ممالک بسیطه در نظر صائب او فرمود و یرلیغ داد تا چندان مال که موؤنت استعمار و مکنت مصالح و اسباب آن را کافی باشد از خزانه و اعمال بدادند و به حکم فرمان،موید الدین عرضی از دمشق و نجم الدین کاتب صاحب منطق از قزوین و فخر الدین مراغی از موصل و فخر الدین اخلاطی را از تفلیس احضار کرد و در مراغه از طرف شمالی برپشته رفیع رصدخانه بنا فرمود در کمال آراستگی و ذلک فی شهور سنه سبع و خمسین و ستة مائه1 قطب الدین علاوه بر تحصیل علوم از جمله هیأت در نزد خواجه،در کار ایجاد رصدخانه مراغه نیز با استاد خویش همکاری داشته،با این حال خواجه در مقدمه زیج ایلخانی2تنها به ذکر نام چهار تن از دانشمندان همکارش که پیشتر نام آنها از تاریخ وصاف نقل گردید،اکتفا کرده و نامی از قطب الدین نبرده است و گویا این قضیه باعث بروز اختلاف میان این دو دانشمند و باعث عدم اعتنای قطب الدین به وصیت خواجه شده است.
اما به طوریکه از روایات تاریخی برمیآید روابط علامه با خواجه رشیدفراز و فرودهای بسیاری داشته است از اینرو به نظر میرسد ارتباط قطب الدین با شنب غازان بیش از ارتباط با ربع رشیدی بوده است ضمن آنکه قرار داشتن رصدخانهای در شنب و انجام مطالعات نجومی در آن می توانسته عاملی برای این ارتباط بیشتر باشد."